James Webb Kosmik Teleskopu kainatın erkən dövrlərinə aid bir çox möcüzələr aşkar edib. Lakin alimləri ən çox təəccübləndirən kəşflərdən biri "kiçik qırmızı nöqtələr" adlandırılan sirli obyektlərdir. Bu kiçik, parlaq qalaktikalar dərin kosmos şəkillərində sanki kosmik çörək qırıntıları kimi səpələnib və onların erkən kainatda qalaktikaların necə yarandığına dair elmə məlum olan bütün məlumatları yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edir.

Bu zəif, lakin kompakt obyektlər yalnız James Webb Kosmik Teleskopunun köməyi ilə aşkar edilib. Aparıcı tədqiqatçı Fabio Pacuccinin sözlərinə görə, bu obyektlər "JWST tərəfindən indiyə qədər edilən ən təəccüblü kəşf" ola bilər. Kiçik qırmızı nöqtələr kainatın cəmi bir milyard yaşında olduğu dövrdən görünür. Onlar adi qalaktikalardan təxminən on dəfə kiçikdir, lakin qeyri-adi dərəcədə parlaqdır.

Harvard və Smitson Astrofizika Mərkəzində çalışan tədqiqatçılar Pacucci və Abraham Loeb bu obyektlərin sirrini açmağa çalışıblar. Onların yeni araşdırmasında iddia edilir ki, bu qəribə obyektlər nadir, yavaş fırlanan qaranlıq maddə quruluşlarında yaranıb. Bu obyektlərin qırmızı rəngi onların ya tozla örtülmüş, ya da daha yaşlı ulduzlarla dolu olduğunu göstərir. Lakin ən böyük sual bu obyektlərin inanılmaz işıq intensivliyinin mənbəyidir. Əgər bu işıq qara dəliklərdən qaynaqlanırsa, həmin qara dəliklər belə kiçik qalaktikalar üçün qeyri-mümkün dərəcədə böyük olmalıdır. Əgər işıq yalnız ulduzlardan gəlirsə, bu qalaktikalar o qədər sıx olardı ki, bu, fizika qanunlarına zidd görünür.

Pacucci və Loeb daha fərqli bir sual üzərində düşünməyə qərar veriblər: bu qəribə obyektlər necə yaranıb? Cavab isə kainatın görünməz "skeleti" olan qaranlıq maddə halolarında gizlənir. Qaranlıq maddə halolarını karusel yelləncəklərinə bənzətmək olar. Karusel yelləncəkləri nə qədər sürətlə fırlansa, yelləncəklər bir o qədər uzağa dartılır. Eyni şəkildə, halo yavaş fırlananda qalaktika daha kompakt olur.

Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, kiçik qırmızı nöqtələr kainatdakı haloların cəmi bir faizindən azının yavaş fırlanması nəticəsində yaranıb. Bu yavaş fırlanan halolar təbii olaraq çox kompakt qalaktikalar yaradır və bu, kiçik qırmızı nöqtələrin müşahidələrdəki nadirliyini izah edir. Həmçinin, bu nöqtələrin yalnız kainatın bir milyard il əvvəlki dövründə görünməsi də izah edilir. Çünki kainat genişləndikcə və yaşlandıqca qaranlıq maddə haloları daha sürətli fırlanmağa başlayıb və belə kompakt strukturların yaranması mümkün olmayıb. Nəhayət, bu haloların işıq intensivliyi də izah olunur, çünki yavaş fırlanan halolar kütləni mərkəzə daha çox cəmləşdirir. Bu da qara dəliklərin sürətlə maddə udması və ya ulduzların fövqəladə sürətlə yaranması üçün ideal şərait yaradır.

"Bizim işimiz bu sirli obyektləri anlamağa doğru bir addımdır. Onlar ilk qara dəliklərin necə yarandığını və qalaktikalarla birgə inkişaf etdiyini başa düşməyə kömək edə bilər" - deyə Fabio Pacucci qeyd edib.

Bu nəzəriyyə kiçik qırmızı nöqtələrin işığının ulduzlardan, yoxsa superkütləvi qara dəliklərdən qaynaqlandığını tam izah etməsə də, onların mövcudluğunu izah edən ilk əsaslı konsepsiyanı təqdim edir. Araşdırma göstərir ki, bu kompakt qalaktikalar sürətli inkişaf üçün ideal şərait yaradıblar – istər partlayış sürətli ulduz yaranması, istərsə də qara dəliklərin sürətli qidalanması yolu ilə.

Astronomlar bu təbii zaman kapsullarını öyrənməyə davam etdikcə, kiçik qırmızı nöqtələr kainatın ən formalaşdırıcı dövrü haqqında – ilk ulduzların parladığı və ilk qara dəliklərin milyard illik inkişaf dövrünə başladığı zaman haqqında sirrləri açmağa kömək edə bilər.