Reflect Orbital'ın iddialı layihəsi

ABŞ-ın Kaliforniyada yerləşən Reflect Orbital startapı 2026-cı ildə kosmosa bir nəhəng güzgü buraxmaq üçün hökumət lisenziyası almağa müraciət edib. Şirkət güzgülərin gecə saatlarında günəş işığını Yerə əks etdirərək təbii işıq saatlarını artırmaqla təmiz enerji istehsalını yüksəltməyi planlaşdırır.

Şirkət, EARENDIL-1 adlı ilk peykini gələn ilin aprel ayında orbitə göndərməyi planlaşdırır. Bu peykin güzgüsü 18x18 metr ölçüsündə olacaq və günəş işığını Yer üzərindəki xüsusi hədəf zonalarına yönləndirəcək. Reflect Orbital 2030-cu ilə qədər 4000 peykdən ibarət bir konstellasiya qurmağı, bununla da günəş enerjisi istehsalını artırmağı və gecə işıqlandırmasını genişləndirməyi hədəfləyir.

Narahatlıqlar və reaksiya

Layihə, bir çox mütəxəssisin ciddi narahatlığına səbəb olub. Astronomlar və biomüxtəliflik mütəxəssisləri işıq çirkliliyinin artmasının həm təbiətə, həm də insan sağlamlığına mənfi təsirlər göstərə biləcəyini bildirirlər. ABŞ-ın Silverado Hills Rəsədxanasının astronomu Con Berentine deyir: 'Bu peyklərdən əks olunan işıq tam ay işığından dörd dəfə parlaq olacaq və bir çox peyk bir arada uçaraq böyük işıq çirkliliyi yaradacaq. Bu, yalnız birbaşa işıqlandırılmış yerlərə deyil, atmosferə yayılan işıq səbəbindən ətraf ərazilərə də təsir göstərəcək.'

Reflect Orbital isə bu narahatlıqları nəzərə aldığını və layihənin ekoloji təsirlərini minimuma endirmək üçün ekspertlərlə əməkdaşlıq edəcəyini bildirib. Şirkətin sözçüsü açıqlamasında deyib: 'Xidmətimiz lokal xarakter daşıyır. Hər bir güzgü işığı müəyyən edilmiş 5 kilometr əraziyə yönəldəcək və bu, davamlı işıqlandırma yaratmayacaq.'

İşıq çirkliliyinin təbiətə təsiri

Mütəxəssislər işıq çirkliliyinin təbiətə təsirlərindən narahatdır. BugLife təşkilatının nümayəndəsi Devid Smit bildirib: 'İşıq çirkliliyi Yer üzündə milyardlarla ildir mövcud olan təbii gecə-gündüz dövrünü pozur. Bu, canlıların bioloji ritmlərinə, fiziologiyasına və davranışlarına müdaxilə edir.'

Son tədqiqatlar göstərir ki, LED işıqların ortaya çıxması ilə qlobal işıq çirkliliyi hər il təxminən 10 faiz artır və bu, ulduzların gecə səmasından demək olar ki, yox olmasına səbəb olur. Bundan əlavə, işıq çirkliliyi insanlarda yuxu pozğunluğu və depressiya hallarının artması ilə əlaqələndirilir.

Astronomların çağırışı

Kainatı araşdıran elm adamları kosmos güzgülərinin astronomik müşahidələrə təsirindən narahatdır. SpaceX-in Starlink layihəsi artıq astronomik şəkillərdə izlər buraxan minlərlə peyk səbəbindən tənqidə məruz qalıb. Royal Astronomical Society-nin direktoru Robert Massey deyir: 'Bu layihənin mərkəzi məqsədi səmanı işıqlandırmaqdır və bu, astronomik baxımdan fəlakətlidir.'

Reflect Orbital bu narahatlıqları azaltmaq üçün ekoloji təsir qiymətləndirməsi aparmağı və ekspertlərlə əməkdaşlıq etməyi planlaşdırır. Şirkət, peyklərinin işıqlandırma sahəsini məhdudlaşdıracağını və işığın yalnız müəyyən yerlərdə 'yumşaq, ay işığına bənzər bir parıltı' yaradacağını qeyd edir.

Layihənin gələcəyi isə həm ekoloji təsirlərin dəyərləndirilməsindən, həm də mütəxəssislərin rəyindən asılı olacaq. Kosmos güzgülərinin Yerə və onun sakinlərinə təsiri hələ də müzakirə mövzusu olaraq qalır.