Həşəratlar: Kosmosda Yaşamağın Yeni Ümidi

Kosmosda uzunmüddətli missiyalar üçün davamlı qida mənbələri tapmaq həyati əhəmiyyət daşıyır. Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) bu ehtiyacı ödəmək üçün həşəratları astronavtların menyusuna daxil etməyə çalışır. Həşəratlar yüngül, yüksək qidalandırıcı və fiziki streslərə qarşı dözümlü olmaları ilə seçilir.

Həşəratların Kosmosdakı Potensialı

Həşərat yemək dünyada milyardlarla insan üçün adi haldır. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatına görə, insanlar 2000-dən çox həşərat növünü istehlak edir. Professor Åsa Berqqrenin rəhbərlik etdiyi bir araşdırmaya əsasən, həşəratlar insanın yeyə bilmədiyi materialları qidaya çevirərək yüksək protein mənbəyi təqdim edir. Onlar həmçinin mikroqravitasiyaya uyğunlaşma qabiliyyətinə malikdirlər.

Kosmosda Həşəratların İlk Sınaqları

Həşəratlar kosmosa ilk dəfə 1947-ci ildə göndərilib. Meyvə milçəkləri V-2 raketi ilə kosmosa uçaraq radiasiyanın canlı orqanizmlərə təsirini öyrənmək üçün istifadə edilib. O vaxtdan bəri, milçəklərdən tutmuş qarışqalara qədər bir çox həşərat növü kosmosda müxtəlif təcrübələrdə iştirak edib. Qarışqalar səthə yapışmaqda uğurlu olsalar da, çubuq həşəratları hərəkət və çoxalma ilə bağlı çətinliklərlə üzləşib.

2007-ci ildə ESA-nın "kosmosda tardiqradlar" təcrübəsi zamanı su ayısı adlanan mikroskopik canlılar hətta kosmosun sərt şərtlərinə dözə bilib. Bu cür təcrübələr canlıların kosmosda sağ qalma mexanizmlərini anlamaq üçün yeni imkanlar yaradır.

Həşəratlar Necə Dadır?

Yer üzündə həşəratlar həm dadı, həm də qida dəyəri ilə məşhurdur. Məsələn, cırcırama qoz dadını, un qurdları isə hisə verilmiş donuz ətini xatırladır. Həşəratlar protein, yağ turşuları, dəmir, sink və B vitaminləri ilə zəngindir. ESA astronavtı Samanta Kristoforetti 2022-ci ildə kosmik missiyasına cırcırama unu ilə hazırlanmış yaban mersini taxıl batonları aparıb.

Hələlik Menyuda Yoxdur

Lakin həşəratların kosmosdakı davranışları və təsirləri barədə məlumatlar hələ tam deyil. Mövcud məlumatların əksəriyyəti köhnədir və fərqli missiyalardan əldə edilən nəticələr bir-birindən fərqlənir. Alimlər indi həşəratların kosmosda həyat dövrünün bütün mərhələlərini tamamlaya biləcəyi yeni təcrübələr hazırlayır. Bu təcrübələr, kosmosda davamlı qida istehsalı üçün yeni üfüqlər aça bilər.