Kosmosda yetişdirilən kahı: sağlamlıq problemləri və həll yolları

Kosmosda qida yetişdirilməsi astronavtların uzunmüddətli missiyalarında mühüm rol oynayır. Lakin son araşdırmalar göstərir ki, kosmosda yetişdirilən kahı, yer üzündə yetişdirilən kahıya nisbətən daha az kalsium və maqnezium ehtiva edir. Bu fakt astronavtların sağlamlığı üçün qida çatışmazlığı problemi yaradır.

Tədqiqatın nəticələri

NASA-nın Açıq Elm Məlumatları Arxivinin (OSDR) könüllü üzvləri tərəfindən aparılan araşdırmada, Beynəlxalq Kosmik Stansiya və Tiangong II kosmik stansiyalarında yetişdirilən kahının yer kürəsində yetişdirilən kahıya nisbətən 29%-31% daha az kalsium və 25% daha az maqnezium ehtiva etdiyi müəyyən edilib. Bu maddələrin çatışmazlığı astronavtların sümüklərinin zəifləməsinə və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

Əlavə sağlamlıq problemləri

Araşdırma kosmosda yetişdirilən qidaların daha iki ciddi sağlamlıq problemini ortaya çıxardığını göstərib:

1. Kalsium siqnalının pozulması: Astronavtların 163 kalsium genində dəyişikliklər müşahidə olunub, bu da sümük itkisinin sürətlənməsinə səbəb ola bilər.
2. Bağırsaq problemləri: Yaponiya Aerokosmik Tədqiqat Agentliyinin (JAXA) məlumatlarına görə, bağırsaq bariyerinin pozulması astronavtların qida maddələrini düzgün mənimsəməsinə mane olur.

Bioinnovativ həll yolları

Tədqiqatçılar bu problemlərin həlli üçün bioinnovativ yanaşmalar təklif edirlər. Kosmosda yetişdirilən bitkilər kalsiumla zənginləşdirilə və ya terapevtik zülallarla bioengineer edilə bilər. Bu yanaşma astronavtların qida çatışmazlığını aradan qaldıra bilər.

Əməkdaşlıq və perspektivlər

Bu araşdırma NASA Ames-də yerləşən İnsan Analiz və Bitki İşçi Qrupları, ALSDA (Ames Həyat Elmləri Məlumat Arxivi) və BioAstra qeyri-kommersiya təşkilatının əməkdaşlığı ilə həyata keçirilib. Məlumatların böyük hissəsi OSDR-dən əldə olunub, Weill Cornell-dəki Space Omics və Tibb Atlası tərəfindən dəstəklənib.

Kosmosda qida tədqiqatlarına maraqlı olanlar NASA-nın OSDR-AWG layihələrinə qoşula bilər. Hazırda onlarla aktiv layihə mövcuddur və bu sahədə gələcək araşdırmalar astronavtların sağlamlığını daha da yaxşılaşdıra bilər.