Lazer Texnologiyası ilə Səs Dalğalarının Kəşfi

Missuri Universitetində aparılan bir araşdırma, səsdən sürətli molekulları ultra-soyuq vakuum şəraitində aşkar etməyi mümkün edib. Bu kəşf, astro-kimyanı daha dərindən araşdırmaq və kainatın quruluşu, ulduzların və planetlərin formalaşması haqqında yeni məlumatlar əldə etmək üçün böyük imkanlar yaradır.

Araşdırmanın Əsas Təfərrüatları

Araşdırma, Missuri Universitetinin professoru Arthur Suits və doktorantı Yanan Liu tərəfindən həyata keçirilib. Onlar metan qazı molekullarını –430°F (təxminən –256°C) temperaturda səsdən sürətli hərəkətə gətirərək lazerlə hədəfə alıblar. Molekullar lazer işığını udaraq "həyəcanlanıb" və bir-birinə qarşı titrəyib. Bu titrəyişlər nəticəsində yaranan təzyiq dalğaları (səs) həssas bir mikrofon vasitəsilə qeydə alınıb.

Bu proses, fotoakustik spektroskopiya adlanır və əvvəllər belə ekstremal şəraitdə qeyri-mümkün hesab edilirdi. Bunun səbəbi, kosmosdakı kimi vakuum şəraitində səsin yayılması üçün mühitin olmamasıdır. Buna baxmayaraq, Suits və komandası molekulların mikrofonla toqquşduğu anda bu səsin qeydə alınmasının mümkün olduğunu sübut ediblər.

Astro-Kimya və Digər Tətbiqlər

Araşdırma astro-kimya sahəsində geniş tətbiq imkanları təklif edir. "Biz fizikanın alətlərindən istifadə edərək kimyanın ən detallı səviyyədə necə baş verdiyini başa düşməyə çalışırıq," deyə professor Suits bildirib. O qeyd edib ki, molekulların fırlanma və titrəyiş səviyyələrini daha yaxşı başa düşməklə kainat haqqında fundamental biliklərimizi genişləndirə bilərik.

Suits əlavə edib ki, bu texnologiya təkcə astro-kimya ilə məhdudlaşmır. "Bu tədqiqat, ulduzlararası şəraitdə baş verən kimyəvi reaksiyaları daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər. Bundan əlavə, biz artıq metan qazından başqa molekulları da hədəfə alaraq daha çox məlumat əldə edə bilərik," deyə o vurğulayıb.

Gələcək Perspektivlər

Bu yeni metod həm də aviasiya, istehsalat və enerji sənayesi kimi sahələrdə tətbiq edilə bilər. Belə ki, ekstremal şəraitdə kimyəvi reaksiyaların başa düşülməsi bu sahələrdə innovativ həllərin inkişafına töhfə verə bilər.

Araşdırmanın nəticələri "The Journal of Physical Chemistry A" jurnalında dərc olunub.

Əlavə Məlumatlar

Araşdırma haqqında daha ətraflı məlumatı aşağıdakı məqalədə tapa bilərsiniz:

• Yanan Liu et al, Photoacoustic Spectroscopy in a Supersonic Flow, The Journal of Physical Chemistry A (2025). DOI: 10.1021/acs.jpca.5c02265