London metrosunda yaranmış ağcaqanadlar barədə illərdir davam edən mif nəhayət ki, çürüdü. Yeni bir genetik araşdırma, bu ağcaqanadların köklərinin Aralıq dənizi və Yaxın Şərq bölgələrində çox daha qədim dövrlərə dayandığını ortaya qoyub.

Mifin Başlanğıcı

Bu hekayə İkinci Dünya Müharibəsi zamanı başlayıb. London sakinləri alman təyyarələrinin hücumlarından qorunmaq üçün metro stansiyalarında sığınacaq tapdılar. Ancaq bu müddətdə insanları sancan ağcaqanadlar diqqət mərkəzinə çevrildi. Bioloqlar, bu cür ağcaqanadların şəhərin yeraltı tunellərində təkamül keçirdiklərini təxmin edirdilər.

Söhbət Culex pipiens adlı ağcaqanad növündən gedir. Bu növün iki forması mövcuddur: biri, yalnız quşları sancan və açıq havada yaşayan Culex pipiens form pipiens, digəri isə insanları sancan və yeraltı mühitlərdə yaşayan Culex pipiens form molestusdur.

Tədqiqatın Nəticələri

Columbia Universitetindən postdoktoral tədqiqatçı Yuki Haba və onun komandası 2018-ci ildən bəri bu ağcaqanad növünün mənşəyini araşdırmağa başlayıb. Onlar dünyadan, o cümlədən İkinci Dünya Müharibəsi dövrünə aid olan tarixi nümunələrdən yüzlərlə ağcaqanadın DNT ardıcıllığını təhlil ediblər. Bu nümunələr London Təbii Tarix Muzeyindən və Wellcome Sanger İnstitutundan alınmışdır.

Araşdırma göstərib ki, Culex pipiens form molestus növü London metrosunda sürətlə təkamül etməyib, əksinə, onun kökləri Aralıq dənizi və Yaxın Şərq regionlarına gedib çıxır. Bu növün yeraltı mühitlərdə yaşamağa uyğunlaşması isə min illər əvvələ dayanır. 'Molestus növü yerüstü pipiens populyasiyalarından təkamül edib və tədricən dünyanın müxtəlif yerlərinə yayılıb, o cümlədən Londona,' - deyə Haba bildirib.

Tarixdən Gələn Dəlillər

Tədqiqatçıların analiz etdiyi genetik məlumatlar göstərib ki, yeraltı ağcaqanadlar ilə yerüstü növlər arasında bölünmə 10000 il əvvəl baş verə bilərdi, lakin ən çox ehtimal 2000-3000 il əvvəl olduğu düşünülür.

Princeton Universitetinin təkamül genomikası və neyroelmlər üzrə professoru Lindy McBride bildirib ki, 'molestus növü Aralıq dənizi enliklərində, xüsusilə Yaxın Şərqdə təkamül edib və bu bölgədə quşları sancan növ yaşamaq üçün əlverişli şərait tapa bilmədiyi halda bu növ insanlara uyğunlaşdı.'

1775-ci ildə məşhur təbiətşünas Peter Forsskål tərəfindən ilk dəfə Misirdə təsvir edilən molestus növü ən azı 1000 il əvvəldən bu bölgədə mövcud olduğu güman edilir. Daha sonra bu növ 1800-cü illərdə Xorvatiya və İtaliyada, 1920-ci ildən etibarən isə Şimali Avropanın yeraltı mühitlərində qeydə alınıb.

Şəhər Planlaması və Ağcaqanadlar

Avstraliyanın Sidney Universitetindən tibbi entomologiya üzrə dosent Kameron Uebb bu araşdırmanı maraqlı və əhatəli adlandırıb. O qeyd edib ki, 'London metrosunda xüsusi uyğunlaşma göstərən bu ağcaqanad növü artıq dünyanın bir çox yerində yeraltı mühitlərdə yaşayır.'

Uebb bu tədqiqatın şəhərlərin dizaynının dəyişən iqlimə uyğunlaşması ilə əlaqədar ağcaqanadların yaratdığı ictimai sağlamlıq problemlərini daha yaxşı başa düşmək üçün vacib olduğunu vurğulayıb. 'Biz şəhərlərimizi dizayn edərkən ağcaqanadlar üçün yeni imkanlar yaratmamağa diqqət etməliyik,' - deyə o bildirib.