Makemakeda Qaz Kəşfi: Elmi İnqilab

Makemake, Günəşdən 45 dəfə uzaqda yerləşən və orbitini tamamlamaq üçün təxminən 310 il tələb edən bir cırtdan planetdir. Onun diametri təxminən 1430 kilometrdir, bu da onu Plutonun üçdə ikisi qədər edir. Uzun illər boyu Makemake donmuş və passiv bir obyekt kimi təsvir edilmişdi. Lakin Cənubi Qərb Araşdırma İnstitutunun rəhbərlik etdiyi bir araşdırma qrupu bu imici dəyişdirdi.

Yeni Tədqiqatların Əsas Nəticəsi

James Webb Kosmik Teleskopu (JWST) vasitəsilə aparılan müşahidələr Makemakeda metan qazının mövcudluğunu təsdiqlədi. Bu, Plutondan sonra qazın təsdiqləndiyi ikinci trans-Neptun obyektidir. Metan qazının aşkar olunması, Makemakenin əvvəlki donmuş obyekt imicini dəyişərək, onun daha mürəkkəb və aktiv olduğunu göstərir.

Metan Necə Aşkar Edildi?

Alimlər metanı "günəşdən qıcıqlandırılmış floresans" adlı texnika ilə aşkar ediblər. Bu prosesdə Günəş işığı metan molekulları tərəfindən udulur və yenidən yayılır. Bu kəşf Makemakenin səthindəki buzlarla tarazlıqda olan zəif bir atmosferin mövcudluğunu göstərə bilər. Alternativ olaraq, bu qazın geoloji aktivlik nəticəsində yaranmış ola biləcəyi də ehtimal olunur.

Geoloji Aktivlik Nəzəriyyəsi

Tədqiqatçılar, Makemakeda geoloji aktivliyin metan qazının çıxışına səbəb ola biləcəyini irəli sürürlər. Onların modeli, bu planetdə baş verən qaz püskürmələrinin Saturnun Enceladus peykindəki su püskürmələrinə bənzədiyini göstərir. Alimlər hesab edir ki, Makemake hər saniyə yüzlərlə kiloqram metan qazı çıxara bilər.

Gələcək Araşdırmalar

James Webb Teleskopunun daha yüksək spektral həll qabiliyyəti ilə aparılacaq gələcək müşahidələr, Makemakeda metanın bağlı bir atmosferdən, yoxsa müvəqqəti qaz çıxışlarından qaynaqlandığını müəyyən etməyə kömək edəcək. Hər iki halda, bu kəşf göstərir ki, Günəş Sisteminin uzaq və soyuq bölgələrində belə, planetlər hələ də öz mürəkkəbliyi ilə təəccübləndirə bilər.

Xülasə

Makemakeda metan qazının aşkar olunması, bu uzaq cırtdan planetin əvvəllər düşündüyümüzdən daha fəal və mürəkkəb olduğunu sübut edir. Bu kəşf, Günəş Sistemimizin ən uzaq obyektlərinə dair anlayışımızı genişləndirərək, elm dünyasında yeni suallar doğurur.