Qədim Mammontların Mikrobiomlarının Araşdırılması

Alimlər bir milyon ildən çox yaşı olan mammontların (Mammuthus) dişlərində və sümüklərində mikrobiomları analiz edərək qədim heyvanların ağız və bədənlərində yaşayan bakteriyaları müəyyən ediblər. Bu araşdırma, "Cell" jurnalında 2 sentyabr 2025-ci ildə dərc edilib və ən qədim mikrobial DNA-nı təqdim edir.

Araşdırmanın Əsas Faktları

Tədqiqat zamanı alimlər 483 mammont nümunəsini analiz ediblər. Bu nümunələr müxtəlif coğrafi bölgələrdən, o cümlədən Şimali Amerika, Britaniya və Sibir kimi yerlərdən toplanmışdır. Nümunələr Erkən Pleistosen dövründən (təxminən bir milyon il əvvəl) başlayaraq Holosen dövrünə qədər, son mammontların Wrangel adasında (Sibir sahillərində) yaşadığı dövrə qədər uzanır.

Tədqiqatçılar mammontların toxumaları ilə əlaqəli 310 mikrob növünü aşkar ediblər. Bu bakteriyaların bir qismi ətraf mühitdən gələn və ölüm sonrası toxumalara daxil olan mikroorqanizmlər idi. Alimlər bu "post-mortem" bakteriyaları süzgəcdən keçirərək, mammontların sağ olduğu dövrdə ağız və bədənlərində yaşayan bakteriyaları müəyyən etməyə çalışdılar.

Patogen Bakteriyalar və Sağlamlıq Təsiri

Araşdırmada "Actinobacillus" və "Pasteurella" kimi bakteriya növləri aşkar edilib. "Pasteurella" cinsi, 2020-ci ildə Botsvana və Zimbabvedə bir neçə Afrika filinin (Loxodonta africana) ölümünə səbəb olan patogenlə əlaqələndirilmişdir. Bu bakteriyalar fillərin ağız boşluğuna daxil olub, oradan qan dövranına keçərək ölümcül septisemiya yaratmışdır.

Ən Qədim Genomlar

Tədqiqatçılar həmçinin "Erysipelothrix" adlı bakteriya ailəsinin genomlarını yenidən qurublar. Bu genomlar, 1.1 milyon il yaşı olan stepp mammontundan və dörd yunlu mammontdan əldə edilmişdir. Bu bakteriya, digər növlərdən fərqli olaraq, yalnız diş hüceyrələrində deyil, sümük toxumasında da aşkar edilmişdir.

Tədqiqatın Əhəmiyyəti

Araşdırma göstərir ki, bəzi qədim bakteriyaları genetik olaraq aşkar etmək mümkündür. Bu nəticələr qədim heyvanların mikrobiomlarının sağlamlıq və xəstəliklərə təsirini anlamaq üçün yeni yollar açır. Araşdırmanın həmmüəllifi Benjamin Guinet qeyd edir ki, bu məlumatlar "həyat kitabını açmaq və bildiklərimizin sərhədlərini genişləndirmək" üçün imkan yaradır.

Paleogenetik Eva-Maria Geigl isə bir milyon ildən çox yaşı olan nümunələrin bioloji əhəmiyyətini şübhə altına alsa da, komandanın əldə etdiyi məlumatları yüksək qiymətləndirir.

Gələcək Tədqiqatlar

Bu araşdırma qədim heyvanların mikrobiomlarını öyrənmək üçün bir başlanğıc nöqtəsi təqdim edir. Alimlər mikrobiomların heyvanların adaptasiya edilməsinə necə kömək etdiyini və onların nəsli kəsilməsində rolu olub-olmadığını araşdırmağa davam edəcəklər.

"Bu hekayəni yaratmaq çox gözəl hissdir. Biz həyat kitabını açmaq və bildiklərimizin sərhədlərini genişləndirmək istəyirik," deyə Guinet vurğulayıb.

Araşdırma "Nature" jurnalının icazəsi ilə yayımlanmışdır və ilk olaraq 2 sentyabr 2025-ci ildə dərc edilmişdir.