Marsda həyat axtarışı artıq onilliklərdir astrobiologiya sahəsində əsas məqsədlərdən biridir. Ancaq alimlər bu məqsədə çatmaq üçün kifayət qədər resursa malik deyillər və zaman da tükənmək üzrədir. Belə ki, Marsa insanlı missiyaların 15 il ərzində baş tutacağı gözlənilir (baxmayaraq ki, bu müddətlər yenidən dəyişə bilər). Bu missiyalar başlamazdan əvvəl Mars həyatını təsadüfən gətirilmiş Yer həyatından ayırmaq üçün bir son şans ola bilər. Agnostic Life Finding Association (ALFA) alimlərinin fikrincə, bu son şans Mars Life Explorer (MLE) adlı layihə çərçivəsində mümkündür. Ancaq bu layihənin uğurla həyata keçirilməsi üçün müəyyən təkmilləşdirmələrə ehtiyac var.

MLE hələ tam maliyyələşdirilməyib. Layihənin məqsədi 2030-cu illərdə Marsa uçaraq, orada səthə yaxın yerləşən su buzlarından nümunələr götürmək və həmin nümunələrdə canlı orqanizmlərin mövcudluğunu göstərən bioloji molekulları analiz etməkdir. Bu cür cəhdlər əvvəllər də olub. Belə ki, 50 il əvvəl Marsa enmiş Viking aparatları da bioloji materiallar axtarmağa çalışmışdı. Lakin həmin aparatların nəticələri mübahisəli olmuş və alimlər bu günədək Viking missiyasının həyat tapıb-tapmadığını dəqiq təsdiqləyə bilməyiblər.

Mars Life Explorer layihəsinin əsas məqsədi adından da bəlli olduğu kimi Marsda həyat axtarışıdır. Ancaq ALFA təşkilatının nümayəndələri Gabriella Rizzo və Jan Spacek-in yeni elmi məqaləsinə görə, MLE-nin hazırkı avadanlıq dəsti Marsın hazırkı yaşayışa uyğunluğunu öyrənməyə yönəlib, amma faktiki həyatın mövcudluğunu aşkar etməkdə yetərsizdir. Onların fikrincə, "Yer üzündə ultra-aşağı biyokütləli ekosistemlərin, məsələn, hiper-quraq səhraların və yüksək UV şüalanma mühitlərinin tədqiqi göstərir ki, astrobiologiyada ənənəvi istifadə olunan cihazlar belə ekstremal şəraitdə həyatı aşkar etmək üçün kifayət qədər həssas deyil."

Bu o deməkdir ki, MLE üçün hazırda planlaşdırılan avadanlıqlar həm Marsda çox aşağı konsentrasiyalarda həyatı tapa bilməyəcək, həm də Yer üzündəki biokimyəvi strukturlara bənzəməyən həyat formalarını müəyyən etməkdə çətinlik çəkəcək. ALFA qrupu bu problemləri aradan qaldırmaq üçün Agnostic Life Finder (ALF) adlı yeni təklif irəli sürüb. ALF sistemi NASA-nın İnnovativ Konsepsiyalar İnstitutu tərəfindən hazırlanıb və dördüncü texnologiya hazırlıq səviyyəsinə çatdırılıb. Bu sistem üzvi molekulları (yüklü və böyük ölçülü olanları) maye mühitdəki digər komponentlərdən ayırmaq üçün xüsusi filtrlər, kameralar və elektrik yüklərindən istifadə edir.

ALF sisteminin ən yaxşı tətbiq sahəsi Marsdan böyük miqdarda suyun yığılacağı tanklar ola bilər. Bu su toplama prosesi Marsda daimi insan məskənlərinin yaradılması üçün vacib addım hesab olunur. Lakin bu addımın nə zaman və kim tərəfindən həyata keçiriləcəyi hələ də məlum deyil. Özəl kosmik şirkətlər və ya hökumət kosmik agentliklərinin bu mövzunu prioritetləşdirib-prioritetləşdirməyəcəyi qeyri-müəyyəndir. ALF-in MLE-nin yükündə yer alması isə hazırda ən real və praktik həll yolu kimi görünür.

NASA-nın büdcə kəsintiləri səbəbindən MLE-nin belə maliyyələşdirilib-maliyyələşdirilməyəcəyi hələ dəqiq deyil. Halbuki bu layihə son Planetar Dekadal Tədqiqatında ən yüksək prioritetlərdən biri kimi qeyd olunub. ALF sistemi nisbətən sadə bir cihazdır, lakin Marsa çatdırılması üçün nəqliyyat lazımdır. Bu məsələ həll olunana qədər ALFA komandası yalnız sistemin sınaqlarını və inkişafını davam etdirə bilər. Bəlkə də bir gün bu ideya həyata keçirilər və astrobiologiyanın ən vacib suallarından birinə cavab tapılar.