Marsda insan missiyalarının həyata keçirilməsi üçün hazırlıqlar davam edir. Bu istiqamətdə nəzərdə tutulan M-MATISSE adlı yeni bir layihə, Marsda kosmik hava şəraitini öyrənmək məqsədilə iki robot orbitərinin istifadəsini təklif edir. Layihə, 2025-ci ildə İngiltərədə keçirilən Kral Astronomiya Cəmiyyətinin Milli Astronomiya Toplantısında təqdim edilib.

M-MATISSE missiyası Marsın maqnetosferini (planetin maqnit sahəsinin təsir etdiyi bölgə), ionosferini (yuxarı atmosferdə ionlaşmış qaz təbəqəsi), termosferini (Marsın atmosfer qazlarını kosmosa itirdiyi qat) və aşağı atmosferini araşdırmağı hədəfləyir. Bu araşdırmalar, gələcəkdə Mars missiyaları üçün potensial təhlükəli vəziyyətlərin qabaqcadan proqnozlaşdırılmasına kömək edə bilər və planetin yaşayış üçün yararlılığını daha yaxşı anlamağa imkan yaradar.

Layihənin əsas tədqiqatçılarından biri olan Lester Universitetindən Dr. Beatriz Sánchez-Cano, "M-MATISSE, Mars sisteminin bütün hündürlüklərdəki dinamikasını qlobal miqyasda xarakterizə edən ilk missiya olacaq. Bu, Günəş küləyinin enerjisinin və radiasiyasının Mars atmosferinə necə təsir etdiyini və müxtəlif səth proseslərinin kosmik hava aktivliyindən necə təsirləndiyini anlamaq üçün əhəmiyyətlidir," deyə bildirib. Onun sözlərinə görə, bu cür tədqiqatlar, Marsda gələcək insan missiyalarını təhlükəsiz bir şəkildə həyata keçirmək üçün vacibdir.

Layihənin seçilməsi halında, M-MATISSE missiyası iki eyni orbiterdən ibarət olacaq. Henri adlanan orbitər əsasən Marsın plazma sistemində işləyəcək, Marguerite adlı digər orbitər isə Günəş küləyinin təsirində olan, Marsın uzaq quyruq bölgələrini araşdıracaq. Bu bölgələr, indiyə qədər əsasən öyrənilməyib və yeni məlumatlar təqdim edə bilər.

Bundan əlavə, layihə Mars atmosferinin və iqliminin inkişafını başa düşmək üçün də mühüm məlumatlar təqdim edə bilər. İngiltərə, layihənin seçim mərhələsində beynəlxalq səylərə rəhbərlik edir və xüsusilə də Marsdakı neytral hissəciklər, ionlar və elektronlar haqqında ən dəqiq müşahidələri təmin edəcək hissəcik cihazları dəstinə cavabdehdir. Layihə həmçinin, Avropa Kosmik Agentliyi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində missiyanın elmi mərkəzinin idarə olunmasına da rəhbərlik edəcək.

M-MATISSE, Avropa Kosmik Agentliyinin növbəti "orta" missiyası olmaq üçün hazırda üç namizəddən biridir. Layihənin seçilib-seçilməyəcəyi 2026-cı ilin ortalarına qədər məlum olacaq. Əgər seçilərsə, missiya Marsdakı kosmik hava şəraitinin ilk tam xəritəsini təqdim edəcək və bu, həm robotlaşdırılmış, həm də insanlı missiyaların təhlükəsizliyini təmin etmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.