NASA-nın Mars Araşdırması: Qədim Mikrobların İzləri

Marsda həyatın mövcudluğunu sübut etmək üçün aparılan tədqiqatlarda əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edilib. NASA-nın Perseverance aparatı tərəfindən 2024-cü ilin iyulunda toplanmış Sapphire Canyon adlı süxur nümunəsində qədim mikrobların həyat izləri ola biləcək xarakterik izlər aşkar edilib. Nümunə Marsın Jezero kraterindəki Cheyava Falls qaya sahəsindən götürülüb.

Aşkar Edilən İzlər və Tərkib

Alimlər süxurda “bəbir ləkələri” kimi təsvir edilən halqavari və tünd nöqtələrdə vivianit (dəmir-fosfat) və qreigit (dəmir-sulfid) minerallarını müəyyən ediblər. NASA-nın icraçı rəhbəri Sean Duffy, bir illik məlumat təhlilindən sonra bu izlərin Marsda həyatın mövcudluğuna dair ən açıq sübut ola biləcəyini bildirib. Sapphire Canyon nümunəsi, qurumuş çay yatağının qayalı çıxıntılarından toplanıb və alimlərin xüsusi marağına səbəb olub.

Marsın Geoloji Tarixi

Tədqiqatçılara görə, Jezero krateri 3 milyard ildən çox əvvəl tamamilə su ilə örtülmüş bir ərazi olub. Perseverance aparatı 2021-ci ildə bu kraterə enərək suyun təsiri altında yaranmış süxur nümunələrini araşdırmağa başlayıb. Sapphire Canyon nümunəsi qayada dərinlik qazılaraq toplanıb və bu nümunənin biosiqnaturların izlərini daşıyıb-daşımadığını müəyyən etmək üçün mühüm araşdırmalar davam edir.

Bioloji Mənşə və Alternativ Ssenarilər

Alimlər süxurda aşkar edilmiş izlərin karbon, kükürd və fosforu enerji mənbəyi kimi istifadə edən mikroorqanizmlər tərəfindən buraxılmış ola biləcəyini düşünürlər. Bununla yanaşı, qeyri-bioloji geokimyəvi proseslərin də bu izlərin yaranmasına səbəb ola biləcəyini istisna etmirlər. Nümunənin Yerə gətirilməsi və laboratoriyada daha ətraflı öyrənilməsi bu sualların cavabını tapmaqda həlledici ola bilər.

Gələcək Perspektivlər

NASA-nın Elmi Missiyalar İdarəsinin administrator müavini Nicky Fox, bu tapıntının insanlığın “kainatda təkikmi?” sualına cavab tapmağa bir addım daha yaxınlaşdığını bildirib. Lakin nümunənin Yerə gətirilməsi missiyası maliyyə və logistika problemləri səbəbindən gecikir və ehtimal ki, yalnız 2040-cı illərdə həyata keçiriləcək.

Nəticə

Marsda həyatın mövcudluğu ilə bağlı bu tapıntılar, planetdəki keçmiş ekosistemlər barədə daha dəqiq məlumat əldə etməyə imkan verəcək. Alimlər, Sapphire Canyon nümunəsinin araşdırılmasının Marsda həyatın izlərini müəyyən etmək üçün unikal bir fürsət olduğunu vurğulayırlar.