Meksikanın cənub-şərqində, Maya sivilizasiyasının qədim torpaqlarında yerləşən Aguada Fénix adlı monumental kompleks, 3050 il əvvəl inşa edilib. Bu qədim abidə, meşə və tarlaların altında minilliklər boyu gizli qalıb və yalnız 2020-ci ildə LiDAR texnologiyası vasitəsilə aşkar edilib. Arxeoloqların son beş ildə apardıqları tədqiqatlar nəticəsində bu nəhəng quruluşun bir çox sirri üzə çıxarılıb.

Qədim Maya abidəsi: Ağlasığmaz ölçülər və dizayn

Aguada Fénix, qədim Maya sivilizasiyasının ən böyük və ən qədim memarlıq nümunəsi hesab olunur. Bu süni torpaq platforması 3050 il əvvəl inşa edilib və təxminən 300 il ərzində istifadə olunub. Abidənin ölçüləri Tikal və Teotihuacan kimi sonrakı Mesoamerika şəhərlərindən böyük olsa da, daş piramidalar kimi ikonik strukturlara malik deyil.

Kainatın modeli

Çərşənbə günü yayımlanan yeni araşdırmaya görə, Aguada Fénix dizaynı qədim Maya cəmiyyətinin kainatı necə qavradığını əks etdirir. Kompleksdə müxtəlif ölçülərdə xaçlar və mərkəzində ritual əşyalarla dolu xaç formalı çuxur mövcuddur. Araşdırmanın aparıcı müəllifi, Arizona Universitetinin antropologiya üzrə professoru Takeshi Inomata, bu dizaynın Maya inanclarında zamanın və kainatın nizamını təmsil etdiyini bildirib: 'Bu, kainatın xaç formasında təşkil olunduğunu və zamanın bu nizamla bağlı olduğunu göstərir.'

Qədim texnologiya ilə kəşf edilən sirli abidə

Aguada Fénix, LiDAR (Light Detection and Ranging) adlı uzaqdan zondlama texnologiyası vasitəsilə aşkar edilib. Bu texnologiya, meşə örtüyü altında gizlənmiş qədim strukturların dəqiq modellərini yaratmağa imkan verir. Arxeoloqlar torpaq nüvələrini öyrənərək və əlavə LiDAR tədqiqatları apararaq kompleksin tarixi haqqında daha çox məlumat əldə ediblər.

İnsan əmək gücünün möcüzəsi

Kompleksin mərkəzində, 15 metr hündürlükdə platformada, 1000-dən çox insanın toplaşa biləcəyi geniş bir plaza yerləşir. Plaza, şərq-qərb və şimal-cənub istiqamətində uzanan iki uzun keçidlə kəsişir. Bu keçidlər ritual yürüşlər üçün istifadə olunmuş ola bilər. Arxeoloqlar xaç formalı çuxurda jade əşyalar və müxtəlif rəngli pigmentlər aşkar ediblər. Bu rənglər müxtəlif istiqamətləri təmsil edir: şimal üçün mavi, şərq üçün yaşıl, cənub üçün sarı. Qərb isə qırmızı rənglə təmsil oluna bilər.

Sosial bərabərlik və əməkdaşlıq

Araşdırma zamanı kompleksdə sosial iyerarxiya izləri aşkar edilməyib. Bu, abidənin kral və ya hakim elit üçün deyil, cəmiyyətin birgə səyləri ilə tikildiyini göstərir. Takeshi Inomata bu barədə belə deyib: 'İnsanlar böyük işləri birlikdə təşkil olunaraq, əməkdaşlıq edərək həyata keçirə bilirlər.'

Mesoamerika tarixinə yeni baxış

Brown Universitetinin antropologiya professoru Stephen Houston bu tapıntını Mesoamerika tarixi üçün mühüm hesab edir: 'Bu, Mesoamerika cəmiyyətlərinin kainatı ritual istiqamətlər və rənglərlə necə təsvir etdiyini erkən dövrlərdə açıq şəkildə göstərir.'

Aguada Fénix, qədim Mesoamerika tarixinə dair anlayışlarımızı genişləndirən və bu dövrün sirli aspektlərini işıqlandıran mühüm bir kəşfdir. Bu abidə, bərabərlik prinsiplərinə əsaslanan cəmiyyətlərin nələrə nail ola biləcəyini göstərir.