McDonough Meteoriti: Günəş Sisteminin Erkən Dövrünə Pəncərə

Gürcüstanın McDonough şəhərində iyun ayında baş verən qeyri-adi meteorit hadisəsi elm dünyasında böyük maraq doğurub. Bir meteorit evin damını deşərək yerə çırpılıb və onun yaşı alimlərin diqqətini çəkib. Gürcüstan Universitetinin (UGA, ABŞ mərkəzli) alimləri tərəfindən aparılan araşdırmalar göstərib ki, meteoritin yaşı təxminən 4,56 milyard il təşkil edir. Bu, onu Yer kürəsindən 20 milyon il daha qədim edir. Meteorit rəsmi olaraq 'McDonough Meteoriti' adlandırılıb.

Hadisə iyunun 26-da baş verib. Gürcüstan və Cənubi Karolinadan olan sakinlər göydə böyük bir od topunun izlərini müşahidə ediblər. NASA-nın məlumatına görə, meteorit 48280 kilometr/saat sürətlə atmosferə daxil olub və təxminən 900 kiloqram ağırlığında idi. Atmosferdə partlayan meteorit, Gürcüstanın West Forest bölgəsində güclü bir səs dalğası yaradaraq yerə düşüb.

Meteoritin düşməsi ən çox Henry County bölgəsində yaşayan bir ev sahibinin həyatına təsir edib. WSB-TV-nin verdiyi xəbərə görə, ev sahibi əvvəlcə bunun silah səsinə bənzədiyini zənn edib. Meteorit evin damını və havalandırma sistemini deşərək döşəməyə çırpılmışdı. Planetoloq Skott Harris hadisəni belə izah edib: “Ev sahibi eyni anda üç fərqli səs eşidib: damla toqquşma, kiçik bir sonik partlayış və döşəməyə çırpılma səsi.” Meteoritin yaratdığı enerji o qədər böyük idi ki, döşəmədəki bəzi materiallar toz halına gəlib.

Bu qeyri-adi obyektin mənşəyi ilə bağlı araşdırmalar UGA alimləri tərəfindən aparılıb. 26 qramlıq nümunə üzərində aparılan analizlər göstərib ki, bu meteorit aşağı metal tərkibli (L) adi xondrit tipinə aiddir. Bu, günəş sisteminin erkən dövrünə birbaşa pəncərə açan bir daş növüdür. Harris bildirib ki, meteoritin tarixi təxminən 470 milyon il əvvəl Mars və Yupiter arasındakı asteroid kəmərində böyük bir asteroidin parçalanması ilə başlayıb. Bu kiçik parça əsrlər boyu kosmosda sürüklənərək nəhayət Yer kürəsinin orbitinə daxil olub və iyunun 26-da atmosferə daxil olaraq yerə düşüb.

McDonough Meteoriti Gürcüstan tarixində yalnız altıncı 'görülmüş düşüş' hadisəsi kimi qeydə alınıb. Bu, meteoritin nadir bir nümunə olduğunu göstərir. Alimlər belə tapıntıların planetar müdafiə üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayırlar. “Bir gün böyük bir obyektin Yer kürəsinə çırpılaraq fəlakət yaratma ehtimalı var. Əgər biz bunu önləyə biləriksə, mütləq etməliyik,” deyə Harris bildirib.

Hal-hazırda meteoritin gələcək taleyi iki istiqamətdə davam edəcək. Onun bir hissəsi UGA-da elmi tədqiqatlar üçün istifadə ediləcək, digər hissələri isə Cartersville şəhərindəki Tellus Elm Muzeyində ictimaiyyətə nümayiş etdiriləcək.