Samara və Moskva alimləri nanopeyklər üçün nəzərdə tutulmuş plazma mühərriklərinin əsas komponentlərindən biri olan qaz klapanının parametrlərinin hesablanması üçün yeni sistem hazırlayıblar. Bu yenilik kosmik mühərriklərin daha yüngül və iqtisadi cəhətdən sərfəli olmasını təmin edəcək. Bu barədə Samara Korolyov Universitetinin mətbuat xidməti məlumat verib.

"Samara Korolyov Universiteti və Moskva Aviasiya İnstitutunun alimləri perspektivli kosmik plazma mühərriklərinin ən vacib komponentlərindən biri olan impuls qaz klapanının parametrlərini hesablamaq üçün sistem hazırlayıblar. Bu sistem mühəndislərə belə mühərriklərin layihələndirilməsi zamanı yardımçı olacaq," - universitetin mətbuat xidməti bildirib.

Bu eksperimental tədqiqat Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə "Rusiyanın ərazisinin əlaqələndirilməsini təmin etmək üçün aerokosmik nəqliyyat sistemlərinin və aerokosmik texnikada idarəetmənin inkişafının əsas problemləri" adlı ümumrusiya layihəsi çərçivəsində həyata keçirilib. Layihə üçün 2024-cü ildə Samara Universiteti 2026-cı ilə qədər davam edəcək bir qrant qazanıb.

Alimlərin sözlərinə görə, onlar klapanın parametrlərini avtomatik hesablamaq üçün xüsusi alqoritmlər hazırlayıblar. Bu, daha yüngül və daha səmərəli kosmik mühərriklərin yaradılmasına imkan verəcək. Belə mühərriklər kiçik kosmik aparatlarda, məsələn, "kubsat" formatlı nanopeyklərdə quraşdırıla bilər və onların orbitdəki aktiv xidmət müddətini uzadar. Ən perspektivli mühərriklər arasında qaz şəklində işçi maddə ilə işləyən impuls plazma mühərrikləri də yer alır. Universitetdən verilən məlumata görə, bu mühərriklərdə qaz impuls klapan vasitəsilə boşalma kanalı daxilinə daxil olur. Burada qaz təzyiq altında elektrodlar arasında elektrik boşalması ilə qızdırılır, ionlaşır və plazmaya çevrilir. Daha sonra qaz burunluqdan sürətlə çıxaraq mühərrikə itələmə qüvvəsi yaradır.

Samara Korolyov Universitetinin Aviasiya Texnikasının İstismarı kafedrasının müdiri Georgi Makaryants bildirib ki, "İmpuls plazma mühərrikinin qaz şəklində işçi maddə ilə işləyən impuls qaz klapanı bu mühərrikin ürəyi kimidir. Onun işi bütün mühərrik sisteminin iş rejimindən asılıdır. Tədqiqatımız zamanı bu klapanın müxtəlif aspektləri nəzərdən keçirildi və mühərrikin müxtəlif itələmə parametrləri və qaz sərfi göstəriciləri üçün hesablama sistemi yaradıldı. Bu sistem qaz klapanlarının layihələndirilməsi zamanı mühəndislərə kömək edəcək."

Hazırlanmış hesablama sistemi Moskva Aviasiya İnstitutunun Tətbiqi Mexanika və Elektrodinamika Elmi-Tədqiqat İnstitutunda (Nİİ PMƏ MAİ) yaradılmış qaz klapanı üzərində aparılan eksperimentlərdə uğurla yoxlanılıb. Eksperimentlər zamanı işçi maddə kimi azot qazından istifadə edilib. Alimlərin sözlərinə görə, qazın plazma mühərrikində tətbiqi, işçi maddə kimi dielektrik materiallardan, məsələn, ftoroplastdan hazırlanmış bərk plazma mühərriklərinin bəzi çatışmazlıqlarını aradan qaldırmağa imkan verir. Belə materiallar qazla müqayisədə kiçik və mikroskopik kosmik aparatlar üçün mühərriklərdə yerləşdirilməsi və tərtibatı baxımından daha mürəkkəbdir.