Astronavtların 'çip' versiyaları ilə risklərin qiymətləndirilməsi

NASA-nın növbəti böyük addımı – 'Aytəmiz-2' missiyası çərçivəsində astronavtlar yalnız özləri deyil, həm də 'çip' analoqları ilə Ay ətrafında dövr edəcəklər. Bu eksperiment, insanların sağlamlıq risklərini kosmos şəraitində daha dərindən araşdırmaq üçün həyata keçiriləcək. NASA-nın baş elmi işçisi Stiv Platts bildirib ki, insan orqanizmi kosmosda ciddi təhlükələrlə üzləşir, o cümlədən radiasiya, qravitasiyanın olmaması və izolyasiya. Məhz bu səbəbdən 'AVATAR' layihəsi başlatılıb.

Layihənin mahiyyəti nədir?

'AVATAR' – 'Astronavt Toxumasının Virtual Analoqu' layihəsi astronavtların toxuma nümunələrini xüsusi mikroçiplərə yerləşdirərək onların sağlamlıq reaksiyalarını öyrənir. Bu 'orqan-çipdə' texnologiyası, astronavtların toxumalarından hazırlanmış mini süni modellərdən ibarətdir. NASA-nın Bioloji və Fiziki Elmlər Departamentinin direktoru Liza Karnell qeyd edib ki, 'Aytəmiz-2' missiyasında hər bir astronavt öz hüceyrələrindən hazırlanmış 'kök hüceyrə çipi'ni müşayiət edəcək. Bu çiplər astronavtların immun sisteminin reaksiyalarını ölçəcək və kosmosdakı təsirləri yer üzündəki məlumatlarla müqayisə etməyə imkan verəcək.

İnsan sağlamlığı üçün yeni üfüqlər

Layihə təkcə astronavtlar üçün deyil, həm də dünya əhalisi üçün böyük ümidlər vəd edir. 'Orqan-çipdə' texnologiyası tibdə inqilab edə bilər. Xəstələrin şəxsi toxumalarından istifadə edərək fərdi müalicə üsulları inkişaf etdirilə bilər. Karnell deyir ki, 'bir gün hər kəsin öz tibbi AVATAR-ı olacaq və bu, xəstəliklərin müalicəsini tamamilə dəyişəcək.'

Gələcəyin kosmik missiyaları

NASA, gələcəkdə dərin kosmosa göndəriləcək missiyalarda, məsələn, Marsa səyahətlərdə bu texnologiyanı daha geniş istifadə etməyi planlaşdırır. Astronavtlar öz toxuma nümunələrini əvvəlcədən göndərərək riskləri öncədən müəyyən edə biləcəklər. Bu, yalnız kosmosda deyil, həm də yer üzündə insanların həyatını dəyişdirə biləcək böyük bir addımdır.