ABŞ-ın Kosmik Tədqiqatlar Agentliyi (NASA), 2030-cu ilə qədər Ay səthində bir atom reaktoru qurmağı planlaşdırır. Bu barədə ABŞ-ın “Politico” xəbər saytının əldə etdiyi daxili sənədlərə istinadən məlumat verilib. Sənədlərə görə, NASA yaxın 60 gün ərzində sənaye sahəsindən 100 kilovatlıq reaktor üçün konkret təkliflər tələb edəcək. Bu planların NASA rəhbəri Şon Daffi tərəfindən yaxın günlərdə açıqlanacağı gözlənilir.

Bu təşəbbüsün əsas səbəblərindən biri Çinlə artan rəqabətdir. Çin, eyni dövrdə ilk insanlı Ay missiyasını həyata keçirməyi planlaşdırır. NASA-nın daxili sənədlərində qeyd olunur ki, Ayda ilk işlək reaktoru quraşdıran ölkə “müəyyən bir ərazini eksklüziv zona elan edə” bilər. Bu isə ABŞ üçün əhəmiyyətli mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. “Politico”ya danışan, adının açıqlanmasını istəməyən yüksək rütbəli bir NASA rəsmisi, “Bu, ikinci kosmik yarışda qalib gəlmək məsələsidir,” deyə bildirib.

Atom reaktoru Ay missiyaları üçün sabit enerji təmin edə bilər. İdeya yeni deyil; Rusiya illər əvvəl bu mövzuda təkliflər irəli sürmüşdü və NASA da bu istiqamətdə araşdırmalar aparmışdı. Belə bir enerji stansiyası, Ayın təxminən iki həftəlik qaranlıq dövrü ərzində günəş enerjisindən istifadə mümkün olmadıqda, gələcək missiyalar üçün tələb olunan sabit enerji təmin edə bilər.

NASA-nın bu planları, agentliyin işçi qüvvəsində təxminən 20 faizlik ixtisarlarla üzləşdiyi bir dövrə təsadüf edir. Bu ixtisarlar, ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trump-ın elmi qurumlar və dövlət idarələrində apardığı büdcə azalmalarının nəticəsidir. ABŞ, 50 ildən çox bir fasilədən sonra yenidən Ay səthinə qayıtmağı planlaşdırır. “Artemis” proqramı çərçivəsində 2027-ci ildə astronavtların Ay səthinə enməsi nəzərdə tutulur. Lakin bu zaman cədvəli bir neçə dəfə təxirə salınıb və proqramın gələcəyi hələ də qeyri-müəyyəndir.