Ayın yaranma sirri nəhayət açıldı. İmperial Kollecin alimlərinin yeni kompüter modelləri göstərir ki, Ay təxminən 4,5 milyard il əvvəl, Yer kürəsinin Teya adlı Mars böyüklüyündə bir protoplanetlə çarpışması nəticəsində formalaşıb. Bu toqquşma nəinki Ayı yaratdı, həm də Yer kürəsinin təkamülündə mühüm dəyişikliklərə səbəb oldu.

Teya ilə toqquşmanın miqyası

Astrofizik Ceykob Kegerris, erkən Günəş sistemini superkompüter simulyasiyaları ilə araşdıraraq, bu toqquşmanın təsirini qiymətləndirib. O belə deyir: 'Əgər Ay olmasaydı, okean dalğalanmaları olmazdı və bəlkə də su canlıları heç vaxt quruya çıxa bilməzdi.' Bu fikirlər Ayın təkcə bir səma cismi olaraq deyil, həm də Yer kürəsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bir element olduğunu vurğulayır.

Kompüter modelləri nəyi göstərir?

Alimlər hidrodinamik hissəciklərin simulyasiya metodu ilə planetlərin yaranma prosesini təhlil edirlər. 'Biz sistemi milyonlarla hissəciklə təsvir edirik, hər hissəcik maddənin bir parçasını təmsil edir. Superkompüter isə onların cazibə və təzyiq altında necə hərəkət etdiyini hesablayır,' - Kegerris izah edir. Bu metod Ayın yaranmasını başa düşmək üçün əsas açar rolunu oynayır.

Aysız Yer necə olardı?

Kompüter simulyasiyaları olmadan Ayın yaranmasını izah etmək çətin olardı, çünki toqquşma olmasaydı, bu qədər böyük miqdarda maddənin orbita atılması mümkün olmazdı. Maraqlıdır ki, hər il Ay Yerdən təxminən 3,8 santimetr uzaqlaşır. Bu hərəkəti izləməklə alimlər Ayın orbit tarixini və Yer kürəsinin dönmə sürətini dəqiq müəyyən edə bilirlər.

Ay — kosmosun tarix muzeyi

Ayın səthi milyard illərdir demək olar ki, dəyişməyib. Yer kürəsindəki küləklər, suyun təsiri və tektonik proseslər nə qədər tarixi izləri yox etsə də, Ay bəşəriyyət üçün erkən Günəş sisteminin sirrlərini saxlayan bir 'muzey' olaraq qalır.