NASA-nın Mars roverləri, kosmik kəşfiyyat missiyalarında tez-tez qumda ilişir və alimlər nəhayət bunun səbəbini tapıblar. Bu, kosmik robotların dizaynında istifadə edilən mühəndislik prinsiplərinin təkmilləşdirilməsi üçün vacib bir addımdır.

İlk kosmik rover 1970-ci ildə Yer kürəsindən kənara göndərildi. Ancaq bu müddət ərzində, bir çox rover müxtəlif torpaq növlərində ilişib qalmaq kimi problemlərlə üzləşib. NASA-nın mühəndisləri və alimləri bu fenomeni daha yaxşı başa düşmək üçün araşdırmalar aparıblar.

Viskonsin-Madison Universitetindən mexanika mühəndisi Dan Negrut bildirib ki, tədqiqatın əsas nəticəsi torpağın cazibə qüvvəsi altında necə davranacağını nəzərə almağın vacibliyini göstərir. Onun sözlərinə görə, roverlərin hərəkət qabiliyyətini analiz etmək üçün fizika əsaslı simulyasiya sistemlərindən istifadə etmək mühüm rol oynayır.

Kosmik roverlərin dizaynı, Yer kürəsində fəaliyyət göstərən cihazlardan daha mürəkkəbdir. Marsdakı toz fırtınaları, roverlərin günəş panellərini qumla örtərək enerji istehsalını dayandırır və bu da missiyaların uğursuz olmasına səbəb olur. Bundan əlavə, Mars və Ay kimi göy cisimlərində Yer kürəsindən daha aşağı cazibə qüvvəsi mövcuddur. Bu, torpaq və roverin hərəkətinə təsir edir.

2009-cu ildə NASA-nın Mars roveri Spirit yumşaq torpaqda ilişib qaldı və hələ də həmin yerdədir. Bu kimi hallarda mühəndislər roverləri azad etmək üçün bir sıra manevrlər edirlər, lakin bu həmişə uğurlu olmur.

Dan Negrut və onun həmkarları, Project Chrono adlı fizika əsaslı mühərrikdən istifadə edərək kompüter simulyasiyaları vasitəsilə bu problemi araşdırıblar. Onlar real torpaq testləri ilə simulyasiya nəticələrini müqayisə edərək torpağın cazibə qüvvəsi altında davranışına dair vacib bir detalı üzə çıxarıblar.

Mars və Ay torpağı Yer kürəsindəki torpaqdan daha yumşaq və elastikdir. Bu, rover təkərlərinin torpaqda ilişib qalma ehtimalını artırır. Yer kürəsindəki avtomobillərin palçıqlı və ya qumlu sahələrdə ilişməsi ilə bənzətmə aparıla bilər.

Bu yeni tapıntı, gələcək kosmik kəşfiyyat missiyalarında roverlərin bu kimi problemlərdən yayınmasına kömək edə bilər. "Araşdırmalarımızın mühəndislik çətinliklərinin həllində yüksək əhəmiyyətə malik olduğunu bilmək sevindiricidir," deyə Negrut əlavə edib. "NASA tərəfindən istifadə edilən sənaye səviyyəli proqram təminatını universitet laboratoriyası şəraitində hazırlamaq çox çətindir, amma biz bunu bacardıq."

Araşdırmanın nəticələri "Journal of Field Robotics" adlı elmi jurnalda dərc olunub.