NASA-nın Mars Nümunələrini Geri Qaytarma Planına Yeni Yanaşmalar

NASA, Perseverance roveri tərəfindən toplanan Mars nümunələrinin Yerə gətirilməsi layihəsini yenidən nəzərdən keçirərək iki fərqli yanaşma üzərində işləyəcəyini açıqlayıb. Bu qərar əvvəlki planların çox bahalı və uzunmüddətli olacağı qənaətinə gəldikdən sonra verilib.

İki Əsas Yanaşma: Sky Crane və Kommersiya Landeri

NASA-nın təqdim etdiyi yeni yanaşmalardan biri, əvvəllər Curiosity və Perseverance roverlərinin enişində istifadə olunan “sky crane” texnologiyasını əhatə edir. Bu texnologiya əvvəllər nümunə götürmə landerinin böyük ölçüsü səbəbindən nəzərə alınmamışdı. Landerin ölçüsünün kiçildilməsi ilə bu texnologiyanın tətbiqi mümkün olub.

Digər yanaşma isə kommersiya “ağır lander” texnologiyasına əsaslanır. NASA bu yanaşma üçün Blue Origin və SpaceX kimi şirkətlərin texnologiyalarını nəzərdən keçirib. Hər iki yanaşma nümunələrin 2035-2039-cu illər arasında Yerə qaytarılmasını hədəfləyir.

Xərclərin Azaldılması və Texniki Dəyişikliklər

NASA-nın hesablamalarına görə, “sky crane” texnologiyası 6.6-7.7 milyard dollara başa gələcək, kommersiya landeri isə 5.8-7.1 milyard dollar arasında olacaq. Hər iki yanaşma lander dizaynında mühüm dəyişikliklərə səbəb olub. Məsələn, lander üzərindəki günəş panelləri radioizotop termoelektrik generatoru (RTG) ilə əvəzlənib ki, bu da toz fırtınaları zamanı cihazın daha effektiv işləməsinə imkan verir.

Mars Nümunələrinin İnsanlıq Üçün Əhəmiyyəti

Marsdan gətiriləcək nümunələr, planetdə keçmiş həyatın mövcud olub-olmamasını araşdırmaq üçün böyük elmi əhəmiyyət daşıyır. Perseverance roveri tərəfindən toplanan bir nümunə, Yer üzündə olsaydı, biosiqnal xüsusiyyətləri göstərəcəyi ehtimal edilir. NASA-nın bu nümunələri analiz edərək Marsın keçmişdə yaşanabilir olub-olmadığını müəyyən etməsi gözlənilir.

Gələcək Planlar və Maliyyə Çətinlikləri

NASA-nın planlarını həyata keçirmək üçün əlavə maliyyə tələb olunur. Agentlik 2025-ci il büdcəsində layihə üçün 300 milyon dollar tələb edib. Bununla yanaşı, ABŞ Konqresi layihəyə daha çox vəsait ayırmağı müzakirə edir. NASA-nın hazırda layihənin icrasını sürətləndirmək üçün yeni administrasiya ilə əməkdaşlıq etməsi gözlənilir.

Rəqabət və Alternativ Təkliflər

Rocket Lab kimi şirkətlər də NASA-nın yanaşmalarını tənqid edərək daha ucuz və sürətli alternativlər təklif ediblər. Şirkət Mars nümunələrini 4 milyard dollardan az və 2031-ci ilə qədər Yerə qaytarmağı hədəfləyən bir plan təqdim edib.

Mars nümunələrinin geri qaytarılması layihəsi həm texnoloji irəliləyişlər, həm də insanlığın kosmosdakı gələcəyinə dair mühüm addım hesab edilir.