NASA teleskopunu xilas etmək üçün unikal plan hazırlayır

NASA-nın 2004-cü ildə kosmosa göndərdiyi Neil Gehrels Swift teleskopu 21 il ərzində kainatın ən güclü partlayışlarını, gamma şüa partlayışlarını və digər kosmik hadisələri araşdırıb. Lakin teleskopun orbitdəki mövqeyi qeyri-sabitdir və 2026-cı ilə qədər Yerə nəzarətsiz şəkildə düşmə riski 90 faizdir.

Orbit niyə dağılır?

Yerə yaxın orbitdə yerləşən teleskop və peyklər zamanla atmosferin təsiri ilə sürətini itirir. NASA-nın sentyabr ayında verdiyi məlumata görə, Günəşin son aktivlik dövrü, xüsusilə 2022-ci ilin oktyabr ayında baş verən zirvə, teleskopun orbitini daha sürətlə pozub. Günəşin aktiv olduğu dövrlərdə atmosferin xarici təbəqəsi qızaraq genişlənir və bu, orbitdə olan obyektlərin sürətini azaldır.

Katalyst şirkətinin rolu

NASA, teleskopu xilas etmək üçün Katalyst adlı kosmik texnologiya şirkətinə 30 milyon dollarlıq müqavilə bağlayıb. Şirkət Swift teleskopunu daha sabit bir orbitə qaldırmaq üçün robotik kosmik gəmi inşa edəcək. Bu gəmi Pegasus XL raketi ilə buraxılacaq. Raket, Şimali Amerikanın kosmodromlarından orbitə buraxılmaq üçün uyğun olmayan xüsusi trayektoriyanı təqib etmək məqsədilə təyyarədən havaya buraxılacaq.

Tarixi missiya

Swift teleskopu üçün nəzərdə tutulan bu missiya bir ilk olacaq. Hubble teleskopu kimi əvvəlki kosmik observatoriyalar astronavtlar tərəfindən xidmət alıb, lakin Swift bu cür müdaxilələr üçün dizayn edilməyib. Katalyst-in robotik servisi teleskopun incə cihazlarına zərər vermədən xüsusi hazırlanmış tutucu mexanizmlə ona bağlanacaq. Missiya 2026-cı ilə qədər tamamlanmalıdır.

Katalyst-in baş direktoru Ghonhee Lee bu barədə deyib: 'Bu, dünya səviyyəli elmi aləti xilas etmək və ABŞ-ın sürətli, orbitdə cavab vermə qabiliyyətini sübut etməkdir. Biz problemi müəyyənləşdirib bir il ərzində robotik doklama missiyasını həyata keçirə biləcəyimizi göstəririk.'

Gələcək üçün ümid

Əgər Swift teleskopunun xilas edilməsi uğurlu olarsa, bu texnologiya digər kosmik observatoriyaların, o cümlədən Hubble teleskopunun ömrünü uzatmaq üçün istifadə edilə bilər. Hubble teleskopu daha yüksək orbitdə yerləşir və hələ illərlə fəaliyyət göstərə bilər, lakin onun da gələcəkdə Swift ilə eyni taleyi yaşayacağı ehtimal edilir.