ABŞ-ın Texas ştatında yerləşən Colossal Biosciences adlı biotexnologiya şirkəti, nəsli 600 il əvvəl kəsilmiş nəhəng moa quşlarını yenidən canlandırmaq məqsədilə yeni bir layihəyə start verib. Şirkət daha əvvəl "dəhşətli canavar" adlanan nəsli kəsilmiş bir heyvanı genetik modifikasiya ilə yenidən yaratmaq iddiası ilə diqqət çəkmişdi. İndi isə onların hədəfi Yeni Zelandiyada yaşamış və ovlanma səbəbindən yox olmuş doqquz fərqli moa növüdür.

Şirkət moa quşlarının fosil qalıqlarından DNA çıxarmağı və bu genetik materialı hazırda yaşayan yaxın qohumları, məsələn, emu və ya tinamou quşları ilə müqayisə etməyi planlaşdırır. Bu müqayisə əsasında genetik modifikasiyalar edilərək moa quşlarının yenidən yaradılması nəzərdə tutulub. Lakin elm adamları bu layihəyə skeptik yanaşır və yaranacaq orqanizmin əsl moa deyil, yalnızca genetik olaraq bənzədilmiş bir canlı olacağını bildirirlər.

Layihənin elmi məsləhətçisi, Avstraliyada yerləşən Melburn Universitetindən professor Endryu Pask, "Emuların böyük embrionları və iri yumurtaları var. Bu, moa quşunu yenidən yaratmaq üçün vacib bir xüsusiyyətdir," deyə açıqlama verib. Bununla belə, layihənin əvvəlki "dəhşətli canavar" layihəsindən daha mürəkkəb olduğu və "genetik redaktə miqyasının daha böyük" olacağı qeyd edilir.

Moa quşlarının ən kiçik növü olan "bush moa" (Anomalopteryx didiformis) hind toyuğu ölçüsündə idi. Ən böyük növlər isə, Cənubi Ada nəhəng moa (Dinornis robustus) və Şimal Adası nəhəng moa (Dinornis novaezealandiae), təxminən 3,3 metr hündürlüyə malik idi. Maraqlıdır ki, moa quşlarının ən yaxın qohumu Cənubi və Mərkəzi Amerikada yaşayan tinamou quşlarıdır. Bununla belə, bu növlər arasında təxminən 60 milyon illik təkamül fərqi mövcuddur.

Colossal, əvvəlcə yaxşı qorunmuş moa sümükləri taparaq onlardan DNA çıxarmağı planlaşdırır. Layihənin mediada geniş əks-səda doğurması, Yeni Zelandiya rejissoru Piter Ceksonun moa sümüklərindən ibarət dünyanın ən böyük kolleksiyasına sahib olması ilə də diqqət çəkir. Ceksonun kolleksiyasında təxminən 300-400 fosil nümunəsi olduğu bildirilir.

Bəzi elm adamları, genetik modifikasiya ilə yaradılacaq "Colossal moa"ların əsl moa quşları kimi davranmaq qabiliyyətinə malik olmayacağını və onların yalnızca "canlı muzey eksponatı" kimi qalacağını vurğulayır. Bununla belə, genetik modifikasiyanın mühafizə biologiyası sahəsində artan əhəmiyyəti inkar edilmir. Misal üçün, genetik tədqiqatlar sayəsində kritik şəkildə nəsli kəsilmək üzrə olan "qaraayaqlı tülkü" yenidən təbiətə qaytarılıb.

Hazırda dünya altıncı kütləvi məhvolma dövrünü yaşayır və hər il minlərlə növ yoxa çıxır. Nəhəng moaların, yunlu mamontların və ya digər qədim növlərin geri qaytarılması maraqlı bir elmi uğur olsa da, hazırda mövcud olan və köməyə ehtiyacı olan növlər üçün daha çox səylərin göstərilməsi vacibdir.