Optik Atom Saatları: Zamana Baxışımızı Dəyişdirən İnqilab

Zamanın Axışı: Dağ Zirvəsindən Yeni Təcrübə

Colorado-da yerləşən Mount Blue Sky zirvəsində, 4348 metr yüksəklikdə, optik atom saatı ilə zamanın axışını ölçmək üçün inqilabi bir təcrübə başlayır. Bu saatlar, insanlığın indiyə qədər yaratdığı ən dəqiq zaman ölçmə cihazlarıdır və qravitasiya sahələrinin zaman üzərindəki təsirini araşdırmaq üçün istifadə olunur.

Zamanın Qravitasiya Sahələrində Dəyişməsi

Zamanın axışı yalnız sürətə deyil, həm də qravitasiya sahəsinə bağlıdır. Daha dərin qravitasiya sahələrində zaman daha yavaş axır. Alimlər, Yer kürəsinin müxtəlif qatlarında saatların necə dəyişdiyini dəqiq şəkildə ölçərək, yer qabığının nüvədən təxminən 2.49 il daha yaşlı olduğunu müəyyən ediblər. Bu nəticə, əvvəlki modellərin verdiyi bir neçə günlük fərqi tamamilə yenidən nəzərdən keçirib.

Optik Atom Saatlarının İnqilabi Dəqiqliyi

Optik atom saatları, adi atom saatlarından 100 dəfə daha dəqiqdir. Bu saatlar, lazerlər və çox soyuq temperaturda olan atom buludları ilə işləyir. Elektronların müəyyən bir tezlikdə həyəcanlanması və geri qayıtması zamanı yayılan işıq, saatın dəqiq ölçümünü təmin edir. Bu texnologiya, bir saniyəni 39.15 milyard il ərzində yalnız bir dəfə itirəcək qədər dəqiqdir.

Mount Blue Sky-da Təcrübənin Əhəmiyyəti

Mount Blue Sky-da bu təcrübə zamanı, zirvədəki optik saat ilə laboratoriyadakı saat arasında vaxt fərqi lazer rabitəsi və fiber-optik kabellərlə ölçüləcək. Alimlər, bu fərqləri analiz edərək zamanın qravitasiya sahələrindəki dəyişməsini daha dəqiq şəkildə başa düşəcəklər. Professor Scott Diddams bu təcrübəni belə qiymətləndirir: '25 il əvvəl optik saatlar yaratdığımızda, bu cür performans və uzaqdan idarəetmənin mümkün olacağını xəyal etməzdik.'

Texnologiyanın Gələcək Tətbiqləri

Optik atom saatlarının portativ və daha kiçik versiyaları, müxtəlif sahələrdə istifadəyə imkan yarada bilər. Məsələn, buzlaqların əriməsi nəticəsində torpaq səviyyəsindəki dəyişiklikləri izləmək və ya Yer kürəsinin daxili hərəkətlərini təhlil etmək mümkündür. Bundan əlavə, bu saatlar ümumi nisbilik və kvant mexanikası qanunlarını daha dəqiq araşdırmaq üçün istifadə oluna bilər.

Mount Blue Sky-da başlayan bu təcrübə, optik atom saatlarının imkanlarını genişləndirmək üçün yalnız bir başlanğıc nöqtəsidir. Bu texnologiya, zamanın ölçülməsində yeni bir dövrün başlanğıcını müjdələyir.