Teləbənzər davamlılıq: Polad körpülərin dayanıqlıq sirri

Valensiya Politexnik Universiteti (UPV) və Vigo Universitetinin (UVigo) alimləri tərəfindən aparılan araşdırma, polad körpülərin zədələnmə zamanı belə niyə çökmədiyini açıqladı. Araşdırma nəticələri nüfuzlu "Nature" jurnalında yayımlanıb və körpülərin teləbənzər davranışları ilə müqayisə edilib.

Körpülərin kritik rolu və təhlükələr

Körpülər nəqliyyat şəbəkələrinin vacib elementləridir. Onların çökməsi, insan tələfatına və milyonlarla avro iqtisadi itkiyə səbəb ola bilər. Polad körpülər ənənəvi olaraq dəmir yolu sahəsində istifadə edilsə də, hal-hazırda avtomobil yolları və piyada keçidlərində də geniş tətbiq olunur. XIX və XX əsrlərdə inşa olunan bu körpülərin nəzəri ömrü 100 il olsa da, daha köhnə körpülər də mövcuddur.

Tədqiqatın əsas nəticələri

Araşdırmada, polad körpülərin strukturunda bir elementin zədələnməsinin ümumi çökməyə səbəb olduğu hallar öyrənildi. Kompyuter simulyasiyası ilə 222 elementin zədələnməsi test edildi. Alimlər gözlənilməz bir nəticə ilə qarşılaşdılar: kritik elementlərin zədələnməsi belə körpünün dayanıqlığını təmin edən gizli mexanizmləri aktivləşdirirdi.

Bu mexanizmlərin sayəsində körpülər daha böyük yüklərə dözümlü ola bilir. Tədqiqatçılar bu mexanizmləri təhlil edərək yeni körpülərin dizaynında və mövcud körpülərin gücləndirilməsində istifadə etməyi təklif edirlər.

İqlim dəyişikliyi və körpülərin davamlılığı

UVigo-nun Belén Riveiro adlı araşdırmaçısı vurğulayıb ki, təbii fəlakətlərin artan intensivliyi və iqlim dəyişikliyinin təsiri körpülərin sürətli aşınmasına səbəb olur. Bu, onların lokal zədələnmələrə qarşı davamlılığını təmin etməyi vacib edir.

Tarixi nümunələr və təbiətdən ilham

Araşdırmada, 2007-ci ildə çökmüş Minneapolis körpüsü ilə 2013-cü ildə zədələnmiş, lakin çökməyən A-3 üzərindəki Contreras viaduktunun müqayisəsi aparıldı. Contreras körpüsündə gizli mexanizmlər aktivləşərək strukturu qoruyub saxladı. Alimlər bu mexanizmlərin telə bənzər davranışını təbiətdən ilham alaraq araşdırıblar.

"Teləbənzər davamlılıq prinsipi, gələcəkdə körpülərin daha təhlükəsiz və dayanıqlı dizaynını təmin edə bilər," deyə UPV-dən José M. Adam qeyd edib. Bu yanaşma, həmçinin mövcud körpülərin monitorinqini və gücləndirilməsini təkmilləşdirə bilər.

Nəticə

Bu tədqiqat, polad körpülərin strukturunda gizli mexanizmlərin mövcudluğunu üzə çıxararaq, onların dizaynını və saxlanmasını daha effektiv hala gətirə bilər. Alimlər bu mexanizmlərin gələcəkdə nəqliyyat şəbəkələrinin təhlükəsizliyini artırmaq üçün istifadə olunacağını ümid edirlər.