Psixiatrik xəstəliklər arasında genetik əlaqə

Yeni bir beynəlxalq araşdırma, 14 psixiatrik xəstəliyin genetik risk faktorlarını paylaşdığını ortaya çıxardı. Bu xəstəliklər arasında depressiya, narahatlıq, şizofreniya, bipolyar pozuntu və autizm kimi müxtəlif diaqnozlar yer alır. Araşdırma, bir milyon insanın DNA məlumatlarını təhlil edərək bu genetik əlaqəni üzə çıxardı.

Genetik əlaqənin əsas qrupları

Tədqiqatçılar, psixiatrik xəstəlikləri beş əsas genetik risk qrupu altında təsnif etdilər. Məsələn, 'kompulsiv faktor' anoreksiya, obsesiv-kompulsiv pozuntu (OKP) və Tourette sindromunu birləşdirir. 'İnternalizasiya faktoru' isə depressiya, narahatlıq və posttravmatik stres pozuntusunu əhatə edir. Şizofreniya və bipolyar pozuntu, autizm və diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozuntusu (TDAH) kimi xəstəliklər də öz qruplarına malikdir.

Beyin inkişafı və genetik risk

Araşdırmanın müəllifləri qeyd edirlər ki, bu genetik risk faktorları beynin erkən inkişaf mərhələlərində aktiv olur. Psixiatr Antoni Ramos Quiroga bu mövzuya aydınlıq gətirərək deyir: 'Bu genetik faktorlar beynin neyron əlaqələrini formalaşdırır və erkən mərhələdə dəyişikliklərə səbəb ola bilər.'

Diaqnoz və müalicədə yeni üfüqlər

Bu araşdırma, psixiatrik xəstəliklərin diaqnozunu təkcə simptomlara deyil, genetik dəyişkənliklərə əsaslanaraq yenidən nəzərdən keçirməyi təklif edir. Araşdırma həmçinin yeni dərmanların inkişafı üçün molekulyar hədəflər müəyyən etməyə imkan yarada bilər.

İnsan amili və ətraf mühit təsiri

Ramos Quiroga vurğuladı ki, genetik risk faktorları tək başına xəstəlik yaratmır. Ətraf mühit, stres və digər sosial faktorlar genetik risklə birləşərək xəstəliklərin inkişafına səbəb ola bilər. Məsələn, toksik maddələrin istifadəsi və travmatik təcrübələr sağlamlıq üzərində ciddi təsir göstərir.

Yeniliklər və gələcək perspektivlər

Araşdırma, psixiatrik xəstəliklərin diaqnozunda dəqiqliyi artırmaq və müalicə metodlarını genişləndirmək üçün yeni imkanlar açır. Bununla yanaşı, xəstəliklərin bioloji təsnifatını yenidən formalaşdırmaq üçün bir addım ola bilər. Psixiatrik xəstəliklərin kompleks təbiəti, genetik və ətraf mühit faktorlarının birgə təsirini daha yaxşı anlamağa kömək edir.