Astronomlar qara dəliklərin böyümə sərhədlərini araşdırmağa davam edir. Bu qeyri-adi kosmik obyektlər, maddəni udaraq kütlələrini artırır. Amma onların böyüməsinin yuxarı həddi varmı? 1960-cı illərdə astronomlar, 3C 273 adlı bir obyektin kəşfini etdilər. Bu "quazar" adlandırılan obyekt, qara dəliyin təsiri ilə inanılmaz dərəcədə parlaq idi və 900 milyon günəş kütləsinə sahib olduğu müəyyən edildi.

Supermassiv Qara Dəliklər

İllər ərzində astronomlar hər böyük qalaktikanın mərkəzində supermassiv qara dəlik olduğunu kəşf etdilər. Bu qara dəliklər milyard günəş kütləsinə qədər çata bilər. Amma ən böyük qara dəliyin kütləsi nə qədər ola bilər? Tədqiqatlara görə, nəzəri olaraq, qara dəliklər 270 milyard günəş kütləsinə qədər böyüyə bilər, lakin praktik olaraq bu rəqəm daha kiçikdir—təxminən 50 milyard günəş kütləsi.

Böyümə Sərhədləri

Qara dəliklərin böyüməsi Eddington limiti ilə məhdudlaşır. Bu limit, qara dəliklərin udduğu maddənin radiasiya təzyiqi ilə əks olunması ilə bağlıdır. Maddə qara dəliyin ətrafında sürətlə dövr edir və bu sürtünmə nəticəsində milyonlarla dərəcə istilik yaranır. Bu istilik, qara dəliklərin ətrafındakı maddənin bir hissəsini uzaqlaşdıra bilər.

Vaxt Məhdudiyyəti

Qara dəliklərin böyüməsi üçün zaman da məhduddur. Kainatın yaşı 13.8 milyard ildir və qara dəliklərin formalaşması bu dövrdən sonra başlamışdır. Bu zaman məhdudiyyəti, qara dəliklərin kütləsinin artımını məhdudlaşdırır.

Qalaktikaların Toqquşması

Qara dəliklər, qalaktikaların birləşməsi nəticəsində də böyüyə bilər. Qalaktikaların mərkəzindəki qara dəliklər birləşərək daha böyük bir qara dəlik yaradır. Amma bu proses nadir hallarda baş verir və qara dəliklərin böyümə sərhədini əhəmiyyətli dərəcədə artırmır.

Nəticə

Astronomlar, qara dəliklərin böyümə sərhədini araşdırmağa davam edir. Hal-hazırda ən böyük qara dəliklər 50 milyard günəş kütləsinə yaxın hesab olunur. Lakin kainat hələ tam başa düşülməyib və daha böyük qara dəliklərin mövcudluğu ehtimalı qalır. Bu, astronomlara kainat haqqında daha çox öyrənmək üçün yeni imkanlar yaradır.