Elm adamları qara dəliklərin partlamasının 10 il ərzində baş verə biləcəyini bildirirlər. Stellar qara dəliklər, adətən, böyük ulduzların ömrünün sonunda çökərək meydana gəlir. Çöküşdən sonra supernova partlayışı baş verir və nəticədə o qədər sıx bir bölgə yaranır ki, işıq belə bu bölgədən qaça bilmir. Primordial qara dəliklər isə böyük partlayışdan sonra, kainatın ilk saniyələrində formalaşa bilən teorik obyektlərdir. Bu qara dəliklər daha yüngül ola bilər və qədim hidrogen və helium dövrünün qalıqları hesab edilir.

Fiziklər uzun müddətdir ki, qara dəliklərin ömrünün sonunda Hawking radiasiyası vasitəsilə partlayacağını düşünürlər. Əvvəllər bu prosesin hər 100000 ildən bir baş verdiyi güman edilirdi. Lakin “Physical Review Letters” jurnalında dərc olunan yeni araşdırma, bu fenomenin daha tez baş verə biləcəyini iddia edir. Araşdırma göstərir ki, 90% ehtimalla növbəti on ildə qara dəlik partlamasını müşahidə edə bilərik.

Primordial Qara Dəliklərin Əhəmiyyəti

Araşdırmaya görə, partlama ehtimalı daha çox primordial qara dəliklərə aiddir. Fizik Stephen Hawking 1970-ci ildə sübut etmişdi ki, qara dəlik nə qədər yüngül olarsa, bir o qədər isti olur və Hawking radiasiyası vasitəsilə daha çox hissəcik yayır. Bu radiasiya prosesi zamanı qara dəlik daha da yüngülləşir, nəticədə istilik artır və partlayış baş verir.

Elektrik Xassələri Haqqında Yeni Fərziyyələr

Tədqiqatçılar qara dəliklərin elektrik xassələri ilə bağlı fərziyyələri dəyişərək maraqlı nəticələr əldə ediblər. Adətən qara dəliklərin elektrik yükünün olmadığı qəbul edilir. Lakin primordial qara dəliklərdə “qaranlıq elektronlar” adlanan hipotetik ağır hissəciklərin mövcud olmasını nəzərdə tutan model tədqiq edilib. Bu hissəciklər adi elektromaqnetizmdən fərqli olaraq “qaranlıq elektromaqnetik qüvvələr” vasitəsilə qarşılıqlı təsir göstərir.

Araşdırma göstərir ki, əgər primordial qara dəliklər kiçik elektrik yükü ilə yaranırsa, bu, onların müvəqqəti stabil qalmasına səbəb ola bilər. Nəticədə partlayış ehtimalı dramatik şəkildə artır və bu fenomen hər 100000 ildən bir deyil, hər on ildə bir baş verə bilər.

Elm Üçün Potensial Faydalar

Partlayan qara dəliklər elm üçün böyük imkanlar yarada bilər. Belə bir hadisə zamanı bütün subatom hissəciklərin kataloqu əldə edilə bilər. Bu, yalnız elektronlar, kvarklar və Higgs bozonları kimi tanınmış hissəcikləri deyil, eyni zamanda qaranlıq maddə kimi hələ kəşf edilməmiş hissəcikləri də əhatə edə bilər.

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, bu on il ərzində partlayışın baş verəcəyinə zəmanət vermirlər. Lakin yüksək ehtimala görə müşahidə üçün hazır olmalıyıq. Şanslıyıq ki, hazırda mövcud teleskop texnologiyası Hawking radiasiyasını aşkar etmək üçün kifayət qədər güclüdür. Əgər hesablamalar doğru çıxarsa, bu fenomen kainatın əsasları haqqında dərin suallara cavab tapmağa kömək edə bilər.