Qaranlıq Maddə Sub-Halosunun Aşkar Edilməsi

Alabamanın Huntsville Universitetində (UAH) Dr. Surkanya Çakrabarti və onun komandası Süd Yolu qalaktikasında qaranlıq maddə sub-halosunun mövcudluğunu təsdiqləyən sübutlar tapıblar. Bu kəşf, qaranlıq maddənin strukturunu daha yaxşı başa düşmək üçün əhəmiyyətli bir addım hesab edilir.

Sub-Halos Nədir?

Sub-halos, daha böyük qaranlıq maddə haloları daxilində toplanan kiçik qruplardır. Qaranlıq maddə əsasən cazibə vasitəsilə təsir göstərdiyi üçün, nəzəriyyəyə görə bu maddənin toplanması baryonik (normal) maddəni də cəlb edir. Bu proses qalaktikaların formalaşması üçün əsas strukturu yaradır.

Tədqiqatın Metodologiyası

Kosmoloqlar sub-halosu aşkar etmək üçün cazibə təsirlərini araşdırırlar. Bunun üçün gözlənilən cazibə təsirlərindən fərqlənən siqnalları tapmaq lazımdır. Bu siqnalları müəyyən etmək çətin olub, lakin UAH tədqiqatçıları ikili pulsar sistemlərindən istifadə edərək bu problemi həll ediblər.

Pulsarlar, müntəzəm enerji buraxan neytron ulduzlarıdır. Komanda, bu enerji buraxılışının dəqiqliyindən istifadə edərək cazibə təsirini ölçüb. 27 ikili pulsar sistemi araşdırıldı və iki sistemdə (PSR J1640+2224 və PSR J1713+0747) gözlənilən cazibə təsirlərindən fərqli dəyişikliklər müşahidə olundu.

Alternativ Təsirlərin İstisna Edilməsi

Tədqiqatçılar başqa cazibə təsirlərini də nəzərə almalı idilər. Bunlara "cazibə radiasiyası" və Şklovski Effekt daxil idi. Hər iki təsir nəzəriyyələrdə yaxşı izah edildiyi üçün hesablamalardan çıxarılıb.

Əsas Nəticələr

Araşdırmada müəyyən edilib ki, bu cazibə təsirləri baryonik maddə ilə izah edilə bilməz. Aşkar edilmiş qaranlıq maddə sub-halosunun Süd Yolu qalaktikasında 2340 işıq ili məsafədə yerləşdiyi və 2.45 x 10⁷ günəş kütləsi olduğu hesablanıb.

Bu kəşf qaranlıq maddə sub-halosunun ilk dəfə aşkar edildiyi bir hadisədir və gələcək araşdırmalar üçün yeni yollar açır. Tədqiqatçılar bu texnikanı digər ikili pulsar sistemlərində də tətbiq etməyi planlaşdırırlar.

Gələcək Perspektivlər

Astronomlar qaranlıq maddəni axtarmağa davam edirlər və bu yeni metod daha çox sub-halosun tapılmasına kömək edə bilər. Süd Yolu və digər qalaktikalarda bu maddənin mövcudluğunu araşdırmaq kosmologiyada mühüm addımlardan biridir.