Qaranlıq Maddənin Sirləri Aşkar Olunur

Kainatın ən böyük sirrlərindən biri olan qaranlıq maddə, nəhayət birbaşa müşahidə edilə bilər. Yaponiyanın Osaka Universitetindən Tomonori Totani tərəfindən aparılan yeni araşdırma, bu maddənin mövcudluğunu sübut edə biləcək gamma-şüa emissiyalarını ortaya çıxarıb. Bu emissiyalar, zəif qarşılıqlı təsir göstərən massiv hissəciklərin (WIMP) toqquşması və məhv olması nəticəsində yaranan enerji ilə uyğun gəlir.

Totani, bu məlumatları 2008-ci ildə kainatın yüksək enerjili hadisələrini öyrənmək üçün buraxılmış Fermi Gamma-şüa Kosmik Teleskopundan əldə edib. O, teleskopun diqqətini Samanyolu qalaktikasının mərkəzinə yönəldərək 'haloya bənzər strukturlar' aşkarlayıb. Bu strukturlar, qaranlıq maddənin mövcudluğuna dair nəzəriyyələrdə proqnozlaşdırılan forma ilə tamamilə üst-üstə düşür.

Tarixin Birinci Addımları

Qaranlıq maddə konsepti ilk dəfə 1930-cu illərdə İsveçrə-Amerika astronomu Fritz Zwicky tərəfindən irəli sürülüb. Zwicky, Komada qalaktika qrupunun hərəkətlərini müşahidə edərkən, bu qalaktikaların yalnız görünən maddə ilə izah edilə bilməyəcək qədər sürətli hərəkət etdiyini görüb. O, bu hərəkətləri izah etmək üçün 'qaranlıq maddə' adlandırdığı görünməz bir maddənin mövcudluğunu təklif edib.

Sonrakı onilliklərdə, qaranlıq maddə nəzəriyyəsi bir çox elmi araşdırmaların əsas mövzusuna çevrildi. Qravitasiya linzalanması kimi güclü texnikalar, qaranlıq maddənin dolayı sübutlarını təqdim etsə də, bu maddənin birbaşa müşahidəsi indiyə qədər mümkün olmayıb. Amma Totaninin araşdırması bu vəziyyəti dəyişə bilər.

20 Gigaelektronvoltluq Enerji

Totani və komandası, 20 gigaelektronvolt enerji səviyyəsində gamma-şüaları aşkar ediblər. Bu enerji səviyyəsi, nəzəriyyələrdə WIMP hissəciklərinin toqquşması nəticəsində yaranan enerji ilə uyğun gəlir. Totani deyir: 'Bu, qaranlıq maddənin ilk dəfə birbaşa müşahidə edilməsi ola bilər. Əgər bu təsdiqlənərsə, bu, astronomiya və fizika üçün böyük bir irəliləyiş olacaq.'

Araşdırma həmçinin göstərir ki, bu gamma-şüa emissiyalarını adi astronomik hadisələrlə izah etmək çətindir. Bu da Totaninin iddiasını daha da gücləndirir.

Daha Çox Sübut Lazımdır

Bununla belə, alimlər bu iddianın təsdiqlənməsi üçün daha çox müşahidələrə ehtiyac olduğunu vurğulayır. Totaninin nəticələri digər astrofiziklər tərəfindən müstəqil şəkildə yoxlanmalı və Samanyolu qalaktikasının mərkəzindən kənar yerlərdə də oxşar gamma-şüa emissiyaları aşkar edilməlidir. Gələcəkdə Cherenkov Teleskop Array Rəsədxanası kimi yeni qurğular bu fenomeni daha dərindən araşdırmağa kömək edə bilər.

Hələlik, qaranlıq maddə ilə bağlı sirr tam açılmasa da, bu araşdırma onun mövcudluğunu sübut etmək üçün ən güclü addımlardan biri kimi qiymətləndirilir. Kainatın görünməyən hissəsi artıq özünü göstərməyə başlayır.