Qaranlıq Materiya: Müasir Fizikanın Ən Böyük Sirri

Qaranlıq materiya kainatdakı maddənin 85%-ni təşkil edir, lakin onun təbiəti hələ də sirr olaraq qalır. Varşava Universiteti və Maks Plank Qravitasiya Fizikası İnstitutunun alimləri qravitinolar adlanan hipotetik zərrəciklərin qaranlıq materiyanın əsasını təşkil edə biləcəyini irəli sürüblər. Bu nəzəriyyə "Physical Review Research" (PRR) jurnalında dərc olunub.

Qravitinolar və Onların Xüsusiyyətləri

Qravitinolar superqravitasiya nəzəriyyəsinə əsaslanan hipotetik zərrəciklərdir. Bu nəzəriyyə qravitasiyanı və elementar zərrəciklər fizikası nəzəriyyələrini birləşdirməyə çalışır. Alimlərin hesablamalarına görə, qravitinoların kütləsi planck kütləsinə yaxın ola bilər, yəni protonun kütləsindən milyard milyard dəfə böyükdür. Bundan əlavə, onlar elektrik yükünə malikdirlər. Bu zərrəciklər nəhəng kütlələrinə görə parçalanmır və erkən kainatdan bəri mövcud ola bilərlər.

"Elektrik yükünə malik olsalar da, qravitinolar astronomik müşahidələr üçün görünməz qalır. Onların nadirliyi onları qaranlıq materiya üçün ideal namizəd edir," deyə alimlər bildiriblər.

Əsas Problemlər və Yeni Yanaşmalar

Qravitinoların əsas xüsusiyyəti onların son dərəcə nadir olmasıdır. Alimlərin hesablamalarına görə, Günəş sistemində hər on minlərlə kub kilometr kosmosda yalnız bir qravitino mövcud ola bilər. Buna baxmayaraq, yeni nəhəng neytrino detektorları bu zərrəciklərin izlərini aşkar edə biləcək gücdədir.

Xüsusilə Çin layihəsi olan JUNO (Jiangmen Underground Neutrino Observatory) diqqət çəkir. Bu layihə 2025-ci ildə işə salınacaq və 40 metr diametrli, 20000 ton orqanik maye ilə doldurulmuş küre şəklində bir detektordan ibarətdir. Detektor 17000-dən çox fotomultiplier ilə təchiz olunub.

"Hesablamalarımız göstərir ki, qravitinonun belə bir qurğudan keçməsi unikal və birmənalı bir siqnal buraxacaq. Bu siqnalı digər məlum zərrəciklərdən fərqləndirmək mümkündür," deyə alimlər qeyd ediblər.

Fizikanın Əsas Məqsədinə Doğru

Əgər qravitinonun mövcudluğu təsdiqlənərsə, bu, fizikləri əsas məqsədə - bütün fundamental qarşılıqlı təsirləri birləşdirən vahid nəzəriyyənin yaradılmasına bir addım daha yaxınlaşdıracaq. Bu nəzəriyyə kainatın yaranışı və təbiəti haqqında daha dərin biliklər əldə etməyə imkan verəcək.

Alimlər bu yeni yanaşmanın gələcək tədqiqatlara böyük töhfə verəcəyinə ümid edirlər.