Berlində mütəxəssislər Monqolustandan olan qədim buddist məktubları bütövlüyünü pozmadan təhlil etməyə nail olublar. Bu proses üçün 3D rentgen və süni intellekt texnologiyalarından istifadə edilib. Əgər bir obyekt toxunmaq üçün çox kövrəkdirsə, müasir texnologiyalar bu cür obyektləri tədqiq etmək üçün ideal vasitədir. Almaniyadan olan alimlər bu yanaşma ilə qədim buddist mətnləri açmadan öyrənməyə imkan tapıblar.

İpək kisəciklərdə saxlanılan və buddist məbədinin içində yerləşən üç kiçik məktub onilliklər ərzində tədqiqata qapalı qalmışdı. Məktubların mənşəyi Monqolustanın köçəri ənənələri ilə əlaqələndirilir. Bu cür relikviyalar, əsasən, səyahətlər zamanı insanlara yoldaşlıq edirdi. 1921-ci il Monqol İnqilabından sonra bu cür obyektlərin böyük hissəsi yoxa çıxmışdı. Salamat qalan nadir nüsxələrdən biri hazırda Berlin Etnologiya Muzeyində saxlanılır.

Helmholtz Mərkəzindən olan bir komanda həmin əşyanı 3D rentgen və təcrübi süni intellekt vasitəsilə qeyri-invaziv şəkildə təhlil edib. Məktublar uzunluğu 76 santimetrdən çox olan və təxminən 50 dəfə bükülmüş sıx şəkildə dolanmış lentlərdən ibarət idi. Kiçik ölçülərinə baxmayaraq, alimlər sanskrit dilində tibet heroqlifləri ilə yazılmış mətni fərqləndirməyi bacarıblar. Oxuna bilən ifadələrdən biri qədim və ən məşhur Tibet buddist mantrası olan "Om mani padme hum" idi. Bu ifadə “Ey, lotus çiçəyi içində parlayan mirvari!” kimi tərcümə olunur.

Alimlər vurğulayırlar ki, rentgen tomoqrafiyası metodu effektivdir, lakin çox vaxt tələb edir və hələlik kütləvi istifadəyə hazır deyil.