ALMA Teleskopu ilə Kainatın Ulduz Yaranma Sirləri Açılır

ALMA teleskopu, Süd Yolunun xarici bölgələrində protostellar axını aşkarladı. Bu bölgələrdə aşağı metallik mühiti mövcuddur, bu da qədim Kainatın şəraitinə bənzəyir. Araşdırma nəticəsində ulduz yaranmasının qədim dövrdə də fiziki olaraq müasir ulduz yaranması ilə oxşar olduğu məlum oldu. Bu, ulduz yaranmasının fundamental proseslərini daha yaxşı başa düşmək üçün yeni imkanlar yaradır.

Metallik Dəyişikliklər və Ulduz Yaranma Prosesi

Metallik astronomiyada hidrogen və heliumdan ağır olan elementlərə deyilir. Böyük partlama zamanı əsasən hidrogen və helium yaranmışdı, ağır elementlər isə daha sonra kütləvi ulduzlar vasitəsilə istehsal olunub. Süd Yolunun mərkəzindən uzaqlaşdıqca metallik azalır, çünki mərkəzdə ulduz sıxlığı daha yüksəkdir və metal istehsalı burada daha çoxdur.

ALMA Teleskopunun Tapıntıları

Yaponiyalı astronomlar ALMA teleskopundan istifadə edərək Süd Yolunun xarici ulduz yaranma bölgələrini araşdırıblar. Onlar protostellar axınlarının müasir ulduz yaranma bölgələrindəki axınlarla oxşar olduğunu aşkarlayıblar. Araşdırma, "The Detection of Spatially Resolved Protostellar Outflows and Episodic Jets in the Outer Galaxy" adlı məqalədə dərc olunub. Araşdırmaya rəhbərlik edən Toki Ikeda bildirib ki, bu tapıntılar ulduz yaranma prosesinin qədim və müasir dövrlərdə fiziki olaraq oxşar olduğunu göstərir.

Episodik Kütlə Atılmaları

Araşdırmada protostarların kütlə atılmaları zamanı meydana gələn "epizodik axınlar" müşahidə olunub. Bu atılmalar protostarların böyüməsini tənzimləyir, ətraf materialı təmizləyir və ulduz mühitini formalaşdırır. Bu proseslər protostarların akresiya diskindəki qeyri-sabitliklə əlaqələndirilir. Axınların sürətinin mərkəzdən məsafəyə görə xətti şəkildə artdığı da müşahidə olunub.

Kimyəvi Xüsusiyyətlər

Fiziki oxşarlığa baxmayaraq, kimyəvi fərqlər də mövcuddur. Araşdırma göstərdi ki, aşağı metallik mühitində şok kimyası və toz xüsusiyyətləri fərqlidir. Axınlardakı yüksək sürətli qazın toqquşması kimyəvi reaksiyaları artırır. Bu mühitdə metanol, dimetil efir və formaldehid kimi mürəkkəb üzvi molekullar da aşkar edilib.

Qədim Kainatla Müasir Dövrün Bənzərliyi

Araşdırmanın nəticələri göstərir ki, aşağı metallik mühitində ulduz yaranma prosesləri fiziki olaraq qədim Kainatdakı proseslərə bənzəyir. Bu kəşf qədim Kainatın ulduz yaranmasını daha dərindən öyrənmək üçün yeni perspektivlər açır.

Alimlərin Şərhi

Araşdırmanın həmmüəllifi Takashi Shimonishi bildirib ki, "Süd Yolunun xarici bölgəsində belə təmiz axın strukturu tapmaq gözlənilməz idi. Bu tapıntılar ulduz yaranmasının həm fiziki, həm də kimyəvi aspektlərini daha yaxşı anlamağa kömək edir."