Astronomlar kosmosda yerləşən qədim qəhvəyi cırtdan “The Accident”ın atmosferində ilk dəfə silan molekulunu aşkarlayıblar. Bu molekul, dörd hidrogen atomu ilə bağlı olan sadə bir silikon birləşməsidir. Bu kəşf, planetar atmosferlərdə buludların formalaşma prosesini anlamaq üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Qəhvəyi Cırtdan “The Accident” Nədir?

“The Accident” adlı qəhvəyi cırtdan, 10-12 milyard il əvvəl formalaşıb və hazırda Tərəzi bürcündə, Yer kürəsindən təxminən 50 işıq ili uzaqlıqda yerləşir. Qəhvəyi cırtdanlar, çox böyük kütləyə sahib olduqları üçün planet hesab edilə bilməz, lakin nüvə sintezi prosesini dəstəkləmək üçün yetərli kütləyə sahib olmadıqları üçün ulduz hesab edilmir. Bu obyekt 2020-ci ildə “Backyard Worlds: Planet 9” adlı vətəndaş elmi layihəsi çərçivəsində təsadüfən aşkar edilib.

Silan Molekulunun Kəşfi

Kəşf, astronom Sandy Leggett tərəfindən Cənubi Gemini teleskopu vasitəsilə aparılan müşahidələr zamanı baş verib. Bu teleskop, “The Accident” kimi çox zəif obyektləri aşkarlamaq üçün yeganə yerüstü teleskopdur. Daha sonra NASA-nın James Webb Kosmik Teleskopu ilə aparılan müşahidələr, bu molekulun varlığını təsdiqlədi.

Kəşfin Əhəmiyyəti

Silicon molekulları Jupiter və Saturn kimi qaz nəhənglərinin atmosferində mövcud olduğu düşünülürdü, lakin indiyə qədər aşkarlanmayıb. Bu qaz nəhənglərindəki silikon, oksigenlə birləşərək daha ağır molekullar yaradır və bu molekullar atmosferdə dərin qatlara batır. “The Accident” isə daha az oksigen olan bir dövrdə formalaşıb. Bu səbəbdən, silikon hidrogenlə birləşərək daha yüngül silan molekulunu yaradıb ki, bu da aşkarlanması mümkün olub.

Gələcək Planlar

Bu kəşf, qaz nəhənglərində buludların formalaşması ilə bağlı nəzəriyyələri təsdiqləyir və planetlərin formalaşma zamanının atmosfer kimyasına necə təsir etdiyini göstərir. Tədqiqatçılar, Webb və digər teleskoplardan istifadə edərək silan molekulunu daha çox qəhvəyi cırtdanlarda və ekzoplanetlərdə axtarmağı planlaşdırırlar. Bu, kainatın atmosfer kimyasını anlamaqda inqilabi dəyişikliklərə səbəb ola bilər.

Nəticə

“The Accident” üzərində aparılan araşdırmalar, ekstremal obyektlərin öyrənilməsinin adi obyektləri anlamaqda necə faydalı olduğunu bir daha sübut edir. Bu kəşf, elmi araşdırmaların sərhədlərini genişləndirir və kainatın kimyası ilə bağlı suallara yeni cavablar təqdim edir.