Qədim Roma tarixindən maraqlı bir tapıntı elm dünyasında böyük marağa səbəb olub. İspaniyanın şimal-qərbində olan A Cibdá of Armea adlı Roma yaşayış məskənində tapılan bir amuletin, əslində, 453-460 milyon il əvvəl yaşamış trilobit fosili olduğu müəyyən edilib. Bu nadir fosil, Qədim Roma dövründə trilobitlərin ilk sənədləşdirilmiş istifadəsi kimi tarixə düşüb və qədim insanların bu fosillərə olan marağını göstərir.

Tədqiqatçılar tərəfindən "Science" jurnalında dərc olunan araşdırmada bildirilir ki, bu fosil yalnız Roma dünyasında trilobitlərin ilk nümunəsi deyil, həm də klassik antik dövrdə trilobit fosilinin məqsədli şəkildə işlənməsi ilə bağlı ilk sübutdur. Trilobitlər 521-251 milyon il əvvəl mövcud olmuş dəniz artropodlarıdır. Bu, həm də qədim insanların trilobitlərdən istifadə etdiyi dünyada sənədləşdirilmiş üçüncü nümunədir.

Fosilin mənşəyi ilə bağlı məlumatlara görə, bu nadir tapıntı Roma yaşayış məskənindən 430 kilometr uzaqlıqda yerləşən şist yataqlarından gəlmiş ola bilər. Tədqiqatçılar trilobitin bu yaşayış məskəninə ya ticarət vasitəsilə, ya da mərkəzi Lusitaniyadan (indiki İspaniya ərazisindəki Roma vilayəti) gələn bir şəxs tərəfindən gətirildiyini ehtimal edirlər.

Tədqiqatçılar fosilin alt və sol hissəsində insan müdaxiləsinin izlərini aşkar ediblər. Üst səthə toxunulmadığını qeyd edən mütəxəssislər, bu səthin trilobitin xarakterik seqmentlərini qoruduğunu bildiriblər. Bu, fosilin yeni funksiyasına uyğunlaşdırılması məqsədilə xüsusi şəkildə işlənməsinə işarə edir.

Araşdırmaya əsasən, trilobitdən oyun daşı, boyunbağı, bilərzik və ya sadəcə çantada və ya cibdə daşınan bir əşya kimi istifadə edilə bilərdi. Hər halda, bu əşyanın sahibinə fövqəltəbii, qoruyucu və ya müalicəvi güclər bəxş etdiyinə inanılmış ola bilər. Maraqlısı odur ki, trilobit fosili ilə yanaşı, imperator Avqustun dövrünə aid bir bürünc sikkə də tapılmışdır.

Bu kəşf göstərir ki, insanlığın keçmişə olan marağı mədəniyyətlər, sərhədlər və zaman fərqlərinə baxmayaraq, ümumbəşəri bir xüsusiyyətdir. Bu tapıntı, xüsusilə indiki dövrdə, fərqliliklərimizin vurğulandığı bir zamanda, insanlığın ortaq maraqlarını xatırladan vacib bir sübutdur.