Torpaq istiləşməsi: Gizli təhlükə

Qlobal istiləşmə yalnız havanı və okeanları deyil, həm də torpağı təsir edir. Atmosferdəki istilik artımı, insan fəaliyyətindən yaranan qazların günəş radiasiyasını tutması nəticəsində yaranır. Lakin torpaq, bu istilik prosesində unudulmuş bir iştirakçı kimi çıxış edir. 'Science Advances' jurnalında dərc olunan yeni araşdırma torpağın istilik toplayaraq son 60 ildə 16-21 zettajul enerji saxladığını ortaya qoyur.

İstilik balansı pozulur

Leipzig Universitetinin tədqiqatçısı Francisco José Cuesta izah edir ki, atmosferin istilik tutumu azdır, buna görə də okeanlar istiliyin 89%-ni saxlayır. Torpaq isə 5-6% istilik saxlayır, bu isə onun qlobal istiləşmədəki rolunu artırır. Əsas problem torpağın istilik balansının pozulmasıdır. Torpaq dərinliklərində istilik profilindəki dəyişikliklər, səthdəki istilik artımını izləyir.

Əsas faktlar və araşdırma nəticələri

Araşdırma göstərir ki, torpaq istiləşməsi dərinliklərə yayılır. Məsələn, bir əsrlik istiləşmə torpağın 150 metr dərinliyinə təsir edə bilər. Okeanların istilik tutumu daha yüksək olsa da, torpaq uzunmüddətli istilik dəyişikliklərini daha aydın göstərir. Tədqiqatçılar, torpağın istilik profilini ölçmək üçün mədən şirkətlərinin açdığı dərinliklərdən istifadə edirlər.

İnsan təsiri və ekoloji nəticələr

Torpağın istiləşməsi ciddi ekoloji problemlər yaradır. Şimal yarımkürəsindəki donmuş torpaqlar, yəni permafrost, əriməyə başlayır. Bu isə karbonun sərbəst buraxılmasına səbəb olur. Torpağın istiləşməsi həm də qlobal quruma prosesini sürətləndirir. Leipzig Universitetindən Cuesta qeyd edir ki, torpağın istiləşməsi hava istiliyinin artmasına kömək edir, bu isə istilik dalğalarının daha tez-tez və intensiv olmasına səbəb olur.

Ümidlər və gələcək perspektivlər

Torpaq istiləşməsi yalnız ekoloji problemlər yaratmır, həm də enerji mənbəyi kimi yeni imkanlar təqdim edir. Geotermal enerji, torpağın istilik saxlama qabiliyyətindən istifadə etməklə, gələcəkdə daha geniş tətbiq oluna bilər. Lakin bu potensialdan faydalanmaq üçün torpağın istiləşməsinin təsirlərini daha yaxşı başa düşmək və idarə etmək lazımdır.

Torpağın qlobal istiləşmədəki rolu daha çox araşdırılmalı və iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizə strategiyalarına daxil edilməlidir. Bu, həm ekoloji tarazlığı qorumaq, həm də insan həyatını daha davamlı etmək üçün vacibdir.