Mars və Ayda həyat izlərinin axtarışı yaxın gələcəkdə yeni bir mərhələyə keçə bilər. Alimlər, yeraltı lava borularını araşdırmaq üçün robotlardan ibarət yeni bir texnologiya inkişaf etdiriblər. Bu missiyalar təkcə həyat axtarışı ilə məhdudlaşmır, həm də insan məskənləri üçün uyğun yerlərin müəyyən edilməsinə kömək edə bilər.

Elm adamları bu texnologiyanın mümkünlüyünü yoxlamaq üçün İspaniyanın Lanzarote adasında yerləşən bir lava mağarasında üç müstəqil robotla təcrübələr aparıblar. Lava boruları vulkanik fəaliyyət nəticəsində yaranan, həm Yer kürəsində, həm də Mars və Ayda rast gəlinən geniş yeraltı mağaralardır. Bu mağaralar kosmosun sərt mühitindən – ekstremal temperaturdan, radiasiyadan və meteor yağışlarından qorunmaq üçün ideal yerlərdir. Bundan əlavə, bu yerlər mövcud həyat formalarını qorumaq və insan məskənləri üçün baza kimi xidmət edə bilər.

Adətən, bu cür yerlərin insan tərəfindən araşdırılması həm riskli, həm də çox bahalıdır. Buna görə də, alimlər robotlardan istifadəni daha təhlükəsiz və sərfəli bir həll yolu kimi görürlər. Tədqiqatçılar "fərqli xüsusiyyətlərə malik robotlardan ibarət birgə işləyən komanda" yanaşmasının bu çətinliklərin öhdəsindən gəlmək üçün perspektivli bir üsul olduğunu bildiriblər. Bu araşdırma "Science Robotics" jurnalında dərc edilib.

Robotların Əməkdaşlığı

21 gün ərzində aparılan sahə təcrübələri dörd mərhələyə bölünüb. Əvvəlcə iki rover mağaranın girişinin ətraf səthini xəritələşdirib. Daha sonra, roverlərdən biri sensörlə təchiz olunmuş bir kubu mağaranın girişinə buraxaraq 3D xəritə yaratmağa başlayıb. Ən çətin mərhələ isə iki robotun tamamilə müstəqil şəkildə birlikdə işləməsi olub. Kiçik rover daha böyük roverə qoşularaq mağaraya enib, sonra ayrılaraq 235 metr dərinliyə qədər hərəkət edib və bu müddət ərzində 3D xəritə hazırlayıb.

Gələcək Addımlar

Testlər uğurlu olsa da, Ay və ya Mars mağaralarının araşdırılması üçün hələ də həll edilməsi lazım olan bir sıra problemlər mövcuddur. Məsələn, nəmli mühit yeraltı radarın performansını azaldıb, sensorların qarşılıqlı müdaxiləsi və məlumat çatışmazlığı səbəbindən xəritələşdirmədə müəyyən məhdudiyyətlər yaranıb. Bundan əlavə, mağarada tam müstəqil naviqasiya hələ də böyük bir çətinlik olaraq qalır.

Bütün bu məhdudiyyətlərə baxmayaraq, bu araşdırma insanlığın Yer kürəsindən kənarda yaşamaq üçün uyğun yerlərin tədqiqinə bir addım daha yaxınlaşmasını təmin edir. Eyni zamanda, bu texnologiya günümüzdə cavabsız qalan böyük bir suala – Günəş sistemində tək olub-olmadığımıza dair yeni cavablar tapmağa kömək edə bilər.