Rusiyanın kükürd ixracına qadağa: daxili bazarı qorumaq məqsədi

Rusiyanın hökuməti 2 noyabr tarixində kükürd ixracına qadağa qoyduğunu elan edib. Qadağa 31 dekabr 2025-ci ilə qədər qüvvədə olacaq. Bu qərar daxili bazarda kükürdün mövcudluğunu sabitləşdirmək, mineral gübrə istehsalını qorumaq və ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi daşıyır. Qadağa maye, qranul və topa kükürd növlərinə şamil edilir. Bununla yanaşı, qərar Avrasiya İqtisadi Birliyi (AİB) ölkələrinə, Abxaziya və Cənubi Osetiyaya ixracı, humanitar yardım çərçivəsində göndərişləri, beynəlxalq tranzitləri və Şpitsberqen arxipelaqındakı rus təşkilatlarını əhatə etmir.

Qlobal bazarda çatışmazlıq və qiymət artımı

Son aylarda Rusiyanın kükürd ixracını azaltması dünya bazarında çatışmazlıq və qiymət artımına səbəb olub. S&P Global-ın məlumatına görə, 2024-cü ildə Rusiyanın kükürd ixracı 74.3% azalıb. İxracın azalması, xüsusilə Astraxan Qaz Emalı Zavodunda aparılan təmir işləri ilə əlaqələndirilir. Bu zavod Rusiyanın kükürd istehsalının 60%-dən çoxunu təmin edir. Zavodun fəaliyyəti dayandırıldığı üçün bir çox istehlakçı alternativ mənbələr axtarmağa məcbur olub.

Ekspert rəyi: bazar dəyişiklikləri qaçılmazdır

NEFT Research şirkətinin idarəedici tərəfdaşı Sergey Frolov bildirir ki, qadağa daxili bazarda qiymətlərin bir qədər azalmasına səbəb olsa da, təklif yalnız iri istehsalçıların təmirdən sonra fəaliyyətə başlaması ilə artacaq. Frolov əlavə edir ki, bəzi istehlakçılar, xüsusilə fosfor turşusu və onun əsasında gübrələr istehsal edən müəssisələr, yalnız maye kükürdü emal edə bilirlər. Qranul və topa kükürd onlar üçün uyğun deyil.

İnsanlar və sənaye üçün təsirləri

Rusiyadakı kimya sənayesi nümayəndələri vəziyyətin çətin olduğunu vurğulayır. Sentyabr ayında Argus agentliyi qeyd edib ki, Rusiyanın Ust-Luqa limanı vasitəsilə ixracı avqust ayında 9 min tona qədər azalıb, bu isə iyul ayı ilə müqayisədə 1.6 dəfə, iyun ayı ilə müqayisədə isə 6.6 dəfə azalma deməkdir. Eyni zamanda, daxili bazarda təklif də azalıb. Bu vəziyyət gübrə istehsalçıları arasında narahatlıq yaradıb.

Avropada kükürdün qiyməti son aylarda kəskin artıb. Platts-ın məlumatına görə, 30 oktyabrda Baltik limanlarında qranul kükürdün qiyməti ton başına 360 ABŞ dolları olub ki, bu da mart ayının sonundakı qiymətlə müqayisədə 70% artım deməkdir. Ekspertlər hesab edirlər ki, dünya bazarı yaxın aylarda ciddi dəyişikliklərlə üzləşəcək və istehlakçılar alternativ mənbələrə üz tutacaq.

Gələcək perspektivlər

S&P Global-ın proqnozlarına görə, Rusiyanın ixrac məhdudiyyətləri dünya bazarında struktur dəyişikliklərinə səbəb olacaq. Avropa istehlakçıları və digər böyük kükürd alıcıları Yaxın Şərq və ABŞ kimi alternativ bazarlara yönəlmək məcburiyyətində qalacaq. Bu dəyişikliklərin uzunmüddətli təsirlərini qiymətləndirmək isə hələlik çətindir.