Şəhərlər Böyüyür, Amma İnfrastruktur Geri Qalır: Niyə?

Şəhərlərin Sürətli Artımı və İnfrastruktur Problemləri

BMT-nin proqnozlarına görə, 2050-ci ilə qədər dünya əhalisinin 68%-i şəhərlərdə yaşayacaq. Hazırda 4,4 milyard insan şəhərlərdə məskunlaşıb, amma bu rəqəm 25 il ərzində 6,6 milyarda çatacaq. Bunun əsas səbəbləri kənd yerlərindən şəhərlərə miqrasiya və təbii əhali artımıdır. Bundan əlavə, BMT-nin məlumatına görə, 2030-cu ilə qədər dünya üzrə 10 milyondan çox əhalisi olan 43 yeni meqapolis yaranacaq və onların əksəriyyəti inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yerləşəcək.

Lakin şəhərlərin sürətli artımı infrastrukturun inkişafından daha sürətlə gedir. BMT-nin məlumatına əsasən, hər il dayanıqlı şəhər infrastrukturu üçün 4,5-5,4 trilyon dollar sərmayə tələb olunur. Amma mövcud maliyyə bunun yalnız 20%-ni təşkil edir. Bu çatışmazlıq kanalizasiya, su təchizatı, enerji şəbəkələri və yolların həddindən artıq yüklənməsinə səbəb olur.

İnfrastrukturun Köhnəlməsi və Təsirləri

Mövcud mühəndis şəbəkələrinin əksəriyyəti xidmət müddətini artıq başa vurub. Məsələn, ABŞ-da su təchizatı borularının orta ömrü 78 ildir, amma boruların 20%-i bu müddəti keçib. Hər il 300000-dən çox qəza qeydə alınır və su sızmalarından 126 milyard kubmetr su itirilir. Bu itkilərin iqtisadi zərəri 187 milyard dollar təşkil edir.

Avropada isə su şəbəkələrinin 40%-dən çoxu köhnəlib və təmirə ehtiyac duyur. Bolqarıstan, İrlandiya və Rumıniya kimi ölkələrdə su itkiləri müvafiq olaraq 60%, 50% və 40%-dir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə əhali artımı ilə infrastrukturun köhnəlməsi birləşərək vəziyyəti daha da çətinləşdirir. Bu ölkələr dünya üzrə su infrastrukturu təmir bazarının 30%-ni təşkil edir.

Yeni Materiallar və Texnologiyalar

Bu problemlərin həlli üçün bir çox ölkələr yeni materiallara keçid edir. Polivinilxlorid (PVC) və polietilen borular daha uzun ömürlü, yüngül və ekoloji cəhətdən səmərəlidir. ABŞ və Kanadada yeni su təchizatı şəbəkələrinin 70%-dən çoxu bu materiallardan hazırlanır. PVC boruların standart ömrü 100 ildən az deyil və bu material təkrar emal oluna bilir.

İqlim Dəyişikliklərinin Təsiri

İqlim dəyişikliyi də infrastrukturun köhnəlməsini sürətləndirir. BMT-nin xəbərdarlığına görə, anormal istilər, güclü yağışlar və kəskin don hadisələri şəhər infrastrukturlarını daha da zəiflədir. Buna görə də, yeni və davamlı materiallara keçid qaçınılmazdır.

Nəticə

Davamlı infrastrukturun inkişafı üçün yeni texnologiyalara və materiallara sərmayə qoyuluşu vacibdir. Polimer boruların istifadəsi kimi innovasiyalar yalnız qənaət deyil, həm də şəhərlərin gələcək inkişafı üçün daha sabit bir zəmin yaradır.