Elm adamları, bəzi göbələk növlərində mövcud olan psilosibin adlı maddənin insan hüceyrələrinin və siçanların ömrünü uzatmaq potensialına malik olduğunu aşkar ediblər. Bu kəşf, yaşlanma prosesinin yavaşladılması və bəzi xəstəliklərin, xüsusilə xərçəngin, irəliləyişinin qarşısını ala biləcəyini göstərir.

Psilosibin, bəzi göbələk növlərində (məsələn, Psilocybe cubensis) olan və metabolizə olunduqda psilosin adlı hallusinogen alkaloid yaradan bir birləşmədir. Əvvəllər aparılan tədqiqatlar əsasən psilosibin və psilosinin beyinlə qarşılıqlı təsirinə yönəlmişdi və bu maddələrin psixiatrik və neyrodegenerativ vəziyyətlərdə müsbət təsir göstərdiyi məlum olmuşdu. Lakin yeni tədqiqatlar göstərir ki, psilosibin həm də hüceyrə yaşlanmasını yavaşlatmaqla əlaqəlidir.

Telomerlər, xromosomlarımızın ucunda yerləşən və yaşlanma prosesinə təsir edən DNT ardıcıllıqlarıdır. Onların qısalması hüceyrə yaşlanmasına və nəticədə hüceyrə ölümünə səbəb olur. Mənfi psixoloji vəziyyətlərin telomerlərin qısalmasını sürətləndirdiyi, müsbət psixoloji vəziyyətlərin isə onların ömrünü uzatdığı məlumdur. Bu biliklər "psilosibin-telomer hipotezi"nin yaranmasına səbəb olub. Bu hipotezə görə, psilosibin telomerləri daha uzun müddət qoruyaraq yaşlanma prosesini yavaşlada bilər.

Bu hipotezi yoxlamaq üçün Baylor Universitetinin ağciyər təbabəti üzrə assistent professoru Kosuke Kato və komandası bir sıra təcrübələr aparıb. İnsan ağciyər kök hüceyrələri üzərində aparılan in vitro tədqiqatlar zamanı psilosinlə müalicə olunan hüceyrələrin ömrünün uzandığı aşkar edilib. Aşağı dozada hüceyrələr daha uzun müddət çoxala bilib, yüksək dozada isə hüceyrələrin yaşlanmaya qədərki ömrü daha da artıb. Bu hüceyrələrdə DNT zədələnməsini tənzimləyən SIRT1 geninin səviyyəsi daha yüksək olub. Eyni zamanda, GADD45a geninin (DNT zədələnməsini bərpa edən gen) aşağı səviyyədə olması hüceyrə zədələnməsinin azaldığını göstərib. Oksidativ stres səviyyəsinin də aşağı olması müşahidə olunub. Bu təcrübələr insan dəri hüceyrələri üzərində də aparılıb və oxşar nəticələr əldə edilib.

Siçanlar üzərində aparılan təcrübələrdə isə psilosibin ayda bir dəfə, on ay ərzində yaşlı siçanlara tətbiq olunub. Bu siçanların yaşları təxminən 60-65 insan yaşına bərabər idi. Müalicə nəticəsində siçanların sağ qalma nisbəti nəzarət qrupuna nisbətən 80% daha yüksək olub. Onların tüklərinin keyfiyyəti yaxşılaşıb və bəzi hallarda ağarma prosesi geri çevrilib. Lakin psilosibin qəbulundan dərhal sonra siçanlarda psixotrop təsirlər müşahidə olunub.

Bu nəticələr təkcə yaşlanma ilə bağlı deyil, həm də xərçəng kimi xəstəliklərin irəliləyişinin yavaşladılması baxımından əhəmiyyətli nəticələr doğura bilər.

"Bizim araşdırmamız psilosibinin yaşlanma prosesinə təsir göstərdiyinə dair ilk eksperimental sübutları təqdim edir və əvvəllər irəli sürülən 'psilosibin-telomer hipotezi'ni dəstəkləyir," deyə tədqiqatçılar Nature Partnering Journal (NPI) Aging jurnalında dərc olunan məqalələrində qeyd ediblər. "Psilosibinin bədən üzvlərinə təsiri hələ tam araşdırılmasa da, bu maddənin sistematik təsirlərinin terapevtik potensialı böyükdür."