Dinozavrların son dövrü: asteroid zərbəsindən öncəki həyat

Dinozavrların yox olması Yer tarixinin ən dramatik anlarından biridir. 66 milyon il əvvəl baş verən bu kütləvi məhv olma hadisəsi ilə bağlı uzun illərdir elm adamları arasında mübahisələr davam edir. Bəziləri bu yox olmanın tədricən baş verdiyini iddia etsə də, digərləri asteroid zərbəsinin hər şeyi dəyişdiyini düşünür.

Bir qrup beynəlxalq tədqiqatçı, geoloq Andrew G. Flynn-in rəhbərliyi altında, bu mübahisəni yenidən gündəmə gətirib. Flynn və komandası ABŞ-ın Yeni Meksiko ştatındakı Naashoibito qayalıq qatında tapılan fosilləri araşdıraraq dinozavrların asteroid zərbəsindən əvvəl müxtəlifliyini və adaptasiyasını sübut etməyə çalışıblar.

Araşdırmanın əsas nəticələri

Tədqiqat, Naashoibito qayalıq qatından tapılan fosillərin 66,4-66,0 milyon il əvvələ aid olduğunu müəyyən edib. Bu, Kretase dövrünün son mərhələsində, dinozavrların hələ də müxtəlif ekoloji mühitlərdə yaşadığını göstərir. 'Yeni tapıntılar əvvəlki fərziyyələri alt-üst edir,' deyə Flynn qeyd edir. 'Daha öncə düşünülürdü ki, dinozavrlar tədricən azalıb, amma bu fosillər onların hələ də aktiv olduğunu təsdiqləyir.'

Tədqiqatda iştirak edən ispaniyalı alim Jorge García Girón bildirib ki, cənub bölgələrindəki dinozavrlar yüksək temperaturda daha yaxşı inkişaf edirdi. İqlim və coğrafi faktorlar onların müxtəlifliyinə təsir göstərən əsas amillərdən biri olub.

Elm dünyasının reaksiyaları

Məşhur paleontoloq Thomas Richard Holtz, araşdırmanın dinozavrların təkamül dövrü ilə bağlı mühüm sübut təqdim etdiyini vurğulayıb: 'Bu tədqiqat dinozavrların asteroid zərbəsindən əvvəl yüksək müxtəlifliyə malik olduğunu göstərir. Bu, kütləvi yox olmanın səbəblərini daha dərindən araşdırmağımıza imkan verir.'

Bununla yanaşı, Princeton Universitetindən Gerta Keller araşdırmanın nəticələrinə skeptik yanaşır: 'Asteroid zərbəsi nəzəriyyəsi 1980-ci ildən bəri dəyişməyib. Mənim fikrimcə, dinozavrların yox olmasının əsas səbəbi uzunmüddətli iqlim dəyişikliyi və vulkanik fəaliyyət ola bilər.'

İnsanlar üçün elmi dəyər

Bu tədqiqat elm dünyasına yeni perspektivlər təqdim edir. Dinozavrların son dövrü ilə bağlı daha geniş araşdırmalar, onların yox olmasının səbəblərini daha dəqiq anlamağa kömək edə bilər. Elm adamları, yeni tapıntıların bu mövzuda qlobal miqyasda tədqiqatların genişlənməsinə səbəb olacağını ümid edirlər.

'Tədqiqatlar davam etdikcə, hər yeni fosil və geoloji məlumat bu dövr haqqında anlayışımızı dəyişə bilər,' deyə paleontoloq Elena Cuesta bildirir. 'Hələ də çox suallar cavabsızdır, amma hər yeni tapıntı bizə yaxınlaşmağa kömək edir.'