Sümük İtkisi Araşdırması Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya Göndərilir

SpaceX-in 33-cü kommersiya təchizat missiyası 24 avqust bazar günü NASA-nın Floridadakı Kennedi Kosmik Mərkəzindən Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya (BKS) göndəriləcək. Bu missiya, adi təchizatlarla yanaşı, bir sıra elmi tədqiqat layihələrini də özündə ehtiva edir. Bu layihələr arasında 3D bioprint texnologiyası ilə hazırlanmış implantasiya edilə bilən tibbi cihazlar, mühəndislik yolu ilə yaradılmış qaraciyər toxumaları və 3D metal çapı ilə bağlı yeni bir eksperiment yer alır. Bununla yanaşı, mikroqravitasiya şəraitində sümük sıxlığının itirilməsi ilə bağlı mühüm bir tibbi araşdırma da aparılacaq.

Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, BKS-də uzun müddət qalan astronavtlar, hətta müntəzəm idman və müqavimət məşqlərinə baxmayaraq, tədricən sümük sıxlığını itirirlər. Bu yeni araşdırma, mikroqravitasiyanın sümük əmələ gətirən və sümük məhv edən hüceyrələrə təsirini araşdıracaq. Bu, sadəcə astronavtların sümük sıxlığını qorumaq üçün deyil, həm də yer üzündə milyonlarla insanın osteoporoz kimi xəstəliklərdən əziyyət çəkməsinin qarşısını almaq üçün yeni müalicə üsullarının inkişafına səbəb ola bilər.

Əvvəlki tədqiqatlar göstərib ki, mikroqravitasiya şəraitində astronavtlar hər ay sümük sıxlığının 1-2%-ni itirirlər. Yer üzündə sümüklərin necə inkişaf etdiyini və yaşlandığını bilsək də, mikroqravitasiyada niyə zəiflədiyi ilə bağlı hələ də bir çox sual cavabsız qalır. Xüsusilə, "Mikroqravitasiya ilə Əlaqəli Sümük İtkisi-B" (MABL-B) araşdırması mezeximal kök hüceyrələri (MSCs) üzərində fokuslanacaq. Bu hüceyrələr bədəndə yeni sümük toxuması yaratmaqdan məsuldur.

Bu eksperiment, MABL-A missiyasının nəticələrinə əsaslanacaq. MABL-A göstərib ki, mikroqravitasiya şəraitində bədənin müxtəlif hüceyrələri tərəfindən istehsal olunan və immun sistemində həm iltihab yaradan, həm də iltihab əleyhinə vasitə kimi fəaliyyət göstərən "İnterleykin 6" (IL-6) adlı bir zülalın siqnalı artır. Bu nəticələr göstərir ki, IL-6 zülalının siqnalının artması sümük məhvinə səbəb ola bilər. MABL-B araşdırması, IL-6 zülalının siqnal yollarını bloklamaq üsullarını test edəcək. Bu məqsədlə mezeximal kök hüceyrələri və sümük hüceyrələri 19 gün müddətində BKS-də xüsusi tibbi konteynerlərdə yetişdiriləcək və mədəniyyətləşdiriləcək.

Ekipaj üzvləri mütəmadi olaraq nümunələr toplayaraq Yer üzündə analiz üçün göndərəcəklər. IL-6 zülalının sümük məhvinə təsirini müəyyən etmək üçün aparılacaq bu araşdırma, Ay və Mars missiyaları zamanı astronavtların sağlamlığını qorumaq üçün xüsusi müalicələrin hazırlanmasına töhfə verə bilər. Xüsusilə, Ay missiyalarında artıq qalıcı qalmaq planlaşdırıldığı və Mars missiyalarında tibbi evakuasiya imkanlarının olmaması nəzərə alındıqda, ekipajın sağlamlığının qorunması daha da əhəmiyyətlidir. Bununla yanaşı, bu tədqiqat osteoporoz və digər sümük degenerativ xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar üçün də yeni müalicə üsullarının yaranmasına səbəb ola bilər.