Süni intellekt müharibələrdə necə istifadə olunur?

Müasir müharibələrdə süni intellekt (Sİ) sistemlərinin istifadəsi reallığa çevrilib. Bu texnologiyanın tərəfdarları onun dəqiqliyi artıracağını və zərərli təsirləri azaldacağını iddia etsələr də, reallıq tam əksini göstərir. Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin hüquqşünası Cordula Droge, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasında çıxışı zamanı Sİ-nin müharibələrdə mülki əhaliyə geniş və fərqsiz zərər verdiyini vurğulayıb.

Droge, üç əsas Sİ tətbiqini qeyd etdi: müstəqil silah sistemləri (məsələn, pilotsuz dronlar), hərbi qərarların qəbulunda dəstək proqramları və kiberhücum qabiliyyətləri. Onun fikrincə, bu sistemlər mülki və hərbi hədəflər arasında fərq qoymadan zərər verə bilər. Xüsusilə müstəqil silah sistemləri, istifadəçinin tam nəzarət etmədiyi, hədəfləri alqoritmlər əsasında seçən texnologiyalar kimi ciddi risklər yaradır.

Hüquqi və etik problemlər

Droge, müstəqil silah sistemlərinin insan hüquqları baxımından ciddi problemlər yaratdığını vurğuladı: 'Bu silahlar mülki və hərbi hədəfləri ayırd edə bilmədikləri üçün qeyri-qanuni hesab edilməlidir.' CICR, bu texnologiyanın qadağan edilməsini tələb edir, çünki belə sistemlər müharibə meydanında insanları alqoritmlərlə hədəf seçmək kimi təhlükəli bir presedent yaradır.

Həmçinin, Sİ-nin kiberhücumlarda istifadəsi, mülki infrastruktura geniş zərər verə biləcək hücumları artırır. Məsələn, xəstəxanalar və enerji stansiyalarının fəaliyyətini dayandırmaq ehtimalı var.

İnsanlar necə təsirlənir?

Droge, mülki əhalinin bu texnologiyalardan ən çox zərər çəkdiyini qeyd edir. 'Yeni silahların dəqiqliyi artıracağı deyilsə də, tarix göstərir ki, texnologiya müharibələri daha dağıdıcı edir,' deyə o bildirir. Mülki əhali, müstəqil dronların və digər Sİ sistemlərinin təsirindən daha çox zərər görür.

Beynəlxalq müqavilənin perspektivləri

CICR, müstəqil silah sistemlərinin qadağan edilməsi üçün beynəlxalq müqavilə tələb edir. Droge, kimyəvi və bioloji silahların uğurla qadağan edildiyini xatırladaraq, oxşar bir tabunun süni intellekt üçün də yaradılmasının mümkün olduğunu deyir. Buna baxmayaraq, hazırkı dövrdə silahlanma yarışının bu cür qadağalara mane olduğunu qeyd edir.

Droge, 'Biz bunu övladlarımız üçün etməyə borcluyuq,' deyə vurğulayır. Süni intellektin müharibələrdə istifadəsinin məhdudlaşdırılması dünya dövlətlərinin həm etik, həm də hüquqi məsuliyyətidir.