Süni intellektin beyin xəritələşdirməsində rolu

Alimlər süni intellekt texnologiyasından istifadə edərək siçan beyninin ən detallı xəritəsini hazırlayıblar. Bu xəritədə 1300 bölgə və alt bölgə müəyyən edilib. Məlumatlar Kaliforniya Universiteti və Seattle şəhərində yerləşən Allen Beyin Elmləri İnstitutu tərəfindən aparılan araşdırmalara əsaslanır. Bu xəritədə əvvəllər heç xəritələşdirilməmiş bəzi alt bölgələr də aşkar edilib.

Araşdırma 'Nature Communications' jurnalında dərc olunub. Alimlər xəritələşmə üçün 'CellTransformer' adlı süni intellekt modelindən istifadə ediblər. Bu model beynin hüceyrələrinin yerləşdiyi 'məkan transkriptomikası' məlumatlarını analiz edərək hüceyrələrin hansı 'qonşuluğa' aid olduğunu müəyyən edib.

Beynin coğrafiyasının əhəmiyyəti

Seattle şəhərindəki Allen Beyin Elmləri İnstitutunun molekulyar genetika direktoru Bosiljka Tasiç bildirib ki, beynin coğrafiyasını anlamaq nevroloji xəstəliklərin müalicəsində kritik rol oynayır. Tasiç deyir: 'Beyində coğrafi bölgələri və funksiyalarını müəyyən etmək daha yaxşı müalicə imkanları yaradır. Əgər xəritə yoxdursa, problemi harada axtaracağınızı necə biləcəksiniz?'

Daha dəqiq beyin xəritələri nevroloji xəstəliklərin müalicəsində daha hədəfli və yan təsirləri az olan dərmanların hazırlanmasına kömək edə bilər. 'Biz həmişə daha yaxşı, daha dəqiq beyin terapiyalarına yönəlmək istəyirik, lakin bunun üçün problemin harada olduğunu bilmək lazımdır,' Tasiç əlavə edib.

CellTransformer modelinin üstünlükləri

Araşdırma zamanı CellTransformer modeli 9 milyon hüceyrə üzərində analiz aparıb və əvvəlcə beynin 25 bölgəsini müəyyən edib. Daha sonra modelin dəqiqliyi artırılaraq 670 bölgə və alt bölgə xəritələşdirilib. Nəhayət, model 1300 bölgə və alt bölgə müəyyən edib. Bu xəritələr insan ekspertləri tərəfindən əvvəlki xəritələrlə müqayisə edilərək təsdiqlənib.

Yeni aşkar edilmiş alt bölgələrdən bəziləri beynin 'orta beyin retikulyar nüvəsi' və 'üst kollikul' kimi hissələrində yerləşir. Bu hissələr duyğu və motor məlumatların emalı və obyektlərə fokuslanma hərəkətlərinin idarəsi ilə əlaqədardır.

Gələcək perspektivlər

CellTransformer modelinin insan beyni üçün də tətbiq oluna biləcəyi qeyd olunur. Lakin Tasiç bildirib ki, insan beyninin tam detallı xəritəsini hazırlamaq üçün məlumatların toplanması hələ uzun müddət tələb edəcək. 'İnsan beyni çox böyükdür. Bu, məlumatların toplanması üçün böyük problem yaradır,' o deyib. Tasiç bu prosesin ən azı bir onillik vaxt alacağını vurğulayıb.

Araşdırmanın baş müəllifi Alex Lee və digər alimlər siçan beyninin xəritələşdirilməsində yeni metodologiyalar təqdim ediblər. Onlar ümid edirlər ki, bu xəritələr gələcəkdə multimodal modellər vasitəsilə beynin funksiyalarını daha yaxşı başa düşməyə kömək edəcək.