Astronomlar, 12 milyard işıq ili uzaqlıqdakı qalaktikanın aktiv nüvəsi olan kvazar üzərində apardıqları araşdırmalar nəticəsində supermassiv qara dəliyin gözləniləndən daha kiçik olduğunu aşkar ediblər. Bu kəşf, kosmik inkişaf modellərinə dair uzun müddətdir davam edən suallara yeni baxış gətirir.

Qalaktikanın mərkəzindəki qara dəlik

Avstraliya Milli Universiteti (ANU) və Southampton Universitetinin alimləri, Avropa Cənub Rəsədxanasının (ESO) Çilidə yerləşən ən müasir teleskoplarından istifadə edərək qalaktikanın mərkəzindəki qara dəliyi araşdırıblar. Professor Christian Wolf, qara dəliyin bir milyard günəş kütləsi qədər olduğunu və gözləniləndən on dəfə kiçik olduğunu açıqlayıb. Kvazarın intensiv işıq saçmasına baxmayaraq, qara dəlik sürətli fırlanma əvəzinə qazı kənara atır.

Kəşfin əhəmiyyəti

Southampton Universitetindən Professor Seb Hoenig bildirib ki, bu tapıntı, Böyük Partlayışdan qısa müddət sonra yaranmış gənc qalaktikalarda bu qədər böyük qara dəliklərin necə meydana gəldiyi ilə bağlı illərdir davam edən müəmmanı aydınlaşdırır. “Bu kəşf göstərir ki, güclü radiasiya qazın qara dəliyə daxil olmasını çətinləşdirir, onun sürətlə böyüməsinə mane olur,” deyə Hoenig əlavə edib.

Texnologiya və araşdırma metodları

Araşdırma üçün ESO-nun Gravity+ adlı cihazından istifadə edilib. Bu cihaz, dünyanın dörd ən böyük teleskopunun işığını birləşdirərək qara dəliyin ətrafında fırlanan isti qazı analiz etməyə imkan verir. Qazın radiasiya ilə kənara atılması, qara dəliklərin kütləsinin əvvəlki modellərdə nəzərdə tutulduğundan daha yavaş artmasına səbəb olur.

Kosmik modellərə təsir

Tapıntılar, qara dəliklərin kütləsini ölçmək üçün istifadə edilən metodların yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edir. Alimlər, kosmik inkişaf modellərinin bu yeni məlumatlarla uyğunlaşdırılmasının zəruri olduğunu bildirirlər.

Professor Hoenig, bu fenomeni “kosmik fen saç qurutma cihazı” ilə müqayisə edərək, radiasiyanın qazı qara dəlikdən uzaqlaşdırdığını vurğulayıb.

Bu araşdırma, astronomların qara dəliklərin inkişafını daha yaxşı anlamalarına və kosmik təkamül modellərini təkmilləşdirmələrinə kömək edəcək.