Fizik Sabitləri: Təbiətin Əsas Rəqəmləri

Fizikada təbiətin sabitləri, dəyişməz kimi qəbul edilən rəqəmlərdir. Bu sabitlər, fizik modellərinin boşluqlarını dolduran, ölçmələrlə müəyyən edilən və mənşəyi izah olunmayan rəqəmlərdir. Kosmoloq Paul Sutter, bu sabitlərin mahiyyətini araşdıraraq onları dörd əsas kateqoriyaya bölür:

Gücün Gücü

Newtonun G sabiti, elektromaqnit sahəsinin incə strukturu sabiti, zəif və güclü nüvə qüvvələrinə aid rəqəmlər bu kateqoriyaya daxildir.

Fundamental Hissəciklərin Kütlələri

Elektron, neytrino, qlüon kimi hissəciklərin kütlələri burada yer alır. Bu kütlələr təbiətin quruluşunu müəyyən edir.

Kvant Xüsusiyyətləri

Planck sabiti, Higgs sahəsi, QCD vakuum fazası və qaranlıq enerjinin gücü bu kateqoriyaya daxildir. Kvant nəzəriyyəsi ilə bağlı olan bu sabitlər, təbiətin mikro səviyyədəki davranışını təsvir edir.

Kainatın Quruluşu

İşığın sürəti, kainatdakı güclərin sayı (4), hissəcik nəsillərinin sayı (3) və kainatın ölçüləri bu kateqoriyadadır. Bu sabitlər kainatın makro səviyyədəki quruluşunu təsvir edir.

Sabitlər Nə Dərəcədə Sabitdir?

Paul Sutter iddia edir ki, sabitlərin dəyişməz olduğunu tam sübut etmək mümkün deyil. Lakin indiyə qədər aparılan bütün təcrübələr, sabitlərin son dərəcə sabit olduğunu göstərir. İşığın sürəti, cazibə qüvvəsinin gücü, incə struktur sabiti və elektron kütləsi bir milyardda bir dəyişiklik belə göstərməyib.

Məlumat Toplama Yolları

Sabitlərin dəyişməsini öyrənmək üçün iki əsas yanaşma mövcuddur:

• Atom enerji keçidlərindəki dəyişiklikləri yüksək dəqiqliklə ölçmək.
• Kainatın erkən dövründə (quasarlar, kosmik mikrodalğa fonu) sabitlərin dəyişib-dəyişmədiyini araşdırmaq.

Bu yanaşmalar, sabitlərin dəyişməsi ilə bağlı nəzəri modellərin təsirlərini analiz etməyə imkan verir. Yeni fizika kəşf etmək üçün sabitlərin dəyişməsini müşahidə etmək vacibdir.

Nəticə

Hazırda bütün ölçmələr sabitlərin dəyişməz olduğunu göstərsə də, bu həmişə dəqiq qalacaq demək mümkün deyil. Sabitlərin dəyişməz olduğunu qəbul edərək, fiziklər onların mənşəyini və mahiyyətini anlamağa çalışırlar.

Paul Sutter, NASA məsləhətçisi, kosmoloq və müəllif olaraq bu mövzuda elmi yanaşmalarını bölüşdürür.