Böyük Britaniyada alimlər tərəfindən hazırlanmış yeni texnologiya sayəsində üç insanın genetik materialından istifadə edilərək dünyaya gələn səkkiz uşaq irsi mitoxondrial xəstəliklərdən xilas olub. Bu metod valideynlərin yumurta və spermaları ilə donor qadının sağlam yumurtasını birləşdirərək həyata keçirilir. Metod artıq on ildir qanuni olsa da, bunun nəticəsində xəstəliksiz uşaqların dünyaya gəlməsi ilk dəfə təsdiq olunur.

Mitoxondrial xəstəliklər anadan uşağa ötürülən, bədənin enerji çatışmazlığına səbəb olan ağır və ölümcül vəziyyətlərdir. Bu xəstəliklər ürək çatışmazlığı, beyində zədələr, epilepsiya, görmə itkisi kimi problemlərə yol açır. Təxminən hər 5,000 körpədən biri bu xəstəliklə doğulur.

Bu texnologiya ilə doğulan uşaqların 99.9% DNT-si valideynlərindən, yalnız 0.1%-i isə donor qadından gəlir. Nəticədə, uşaqlar valideynlərindən genetik olaraq asılı qalırlar, lakin mitoxondrial xəstəliklərdən azad olurlar. Newcastle Fertility Centre-də həyata keçirilən prosedur nəticəsində dörd oğlan, dörd qız və bir cüt əkiz dünyaya gəlib.

Bir ana bu texnologiyanın həyatlarını necə dəyişdiyini belə ifadə edib: "İllərlə davam edən qeyri-müəyyənlikdən sonra bu müalicə bizə ümid verdi - və sonra bizə körpəmizi verdi. İndi ona baxırıq, həyat və imkanlarla doludur, və biz sonsuz minnətdarlıq hissi keçiririk."

Mitoxondrial xəstəliklərin qarşısını almaq üçün istifadə olunan bu texnologiya Newcastle Universitetində və Newcastle upon Tyne Hospitals NHS Foundation Trust-da inkişaf etdirilib. NHS-in nadir mitoxondrial xəstəliklər üzrə ixtisaslaşmış xidməti 2017-ci ildən fəaliyyət göstərir.

Elm adamları bu texnologiyanın təhlükəsizlik və effektivliyini izləməyə davam edirlər. Hazırda bəzi uşaqlarda gözlənilməz sağlamlıq problemləri qeydə alınıb, lakin bunların üç nəfərin DNT-sindən istifadəyə bağlı olub-olmadığı hələ dəqiq bilinmir. Newcastle Universitetindən professor Mary Herbert bildirib ki, "bu tapıntılar nikbinlik üçün əsas yaradır, lakin mitoxondrial donor texnologiyaların məhdudiyyətlərini daha yaxşı başa düşmək üçün araşdırmalar vacibdir."

Böyük Britaniya, bu texnologiyanı qanuniləşdirən ilk ölkə olaraq, genetik irsi dəyişikliklərin tətbiqinə dair müzakirələrə də səbəb olub. Bəzi tənqidçilər, bu texnologiyanın gələcəkdə "dizayner körpələr" yaradılmasına yol aça biləcəyindən narahatdırlar. Lakin Newcastle Universitetindən professor Sir Doug Turnbull bu nəticələri "möhtəşəm bir nailiyyət" kimi qiymətləndirib.