Amerika Birləşmiş Ştatlarının Merilend Universitetinin Tibb Məktəbinin alimləri uğarlı qaz zəhərlənməsinə qarşı təhlükəsiz və təsirli bir antidot hazırladıqlarını açıqlayıblar. Bu barədə Day.Az Gazeta.ru-ya istinadən xəbər yayıb. Tədqiqatın nəticələri Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) jurnalında dərc olunub.

Uğarlı qaz, yanacaq yandıqda yaranan və xüsusilə qapalı məkanlarda təhlükəli olan bir qazdır. Bu, qaz avadanlıqlarının ventilyasiyasının nasaz olduğu hallarda, benzin generatorlarının işlədiyi yerlərdə və ya avtomobillərin qapalı qarajlarda işlədiyi zaman daha çox rast gəlinir. Hazırda bu zəhərlənmənin müalicəsində oksigen terapiyasından istifadə olunur. Lakin bu müalicə üsulu ilə sağ qalanların təxminən yarısı uzunmüddətli ürək və beyin zədələnmələri ilə üzləşir.

Yeni hazırlanmış antidot RcoM-HBD-CCC adlanır və "süngər" kimi fəaliyyət göstərərək uğarlı qazı sürətlə qan dövranından çıxarır. Antidotun əsasını RcoM adlı təbii molekul təşkil edir. Bu molekul Paraburkholderia xenovorans bakteriyası tərəfindən uğarlı qazın ən kiçik konsentrasiyalarını aşkar etmək üçün istifadə olunur. Alimlər bu molekulu modifikasiya edərək onu yalnız uğarlı qazla bağlanmağa yönəldiblər, beləliklə, oksigen və digər vacib molekulların fəaliyyətinə mane olmur.

Siçanlar üzərində aparılan eksperimentlər göstərib ki, RcoM-HBD-CCC eritrositlərdən uğarlı qazı sürətlə çıxarır və sidik vasitəsilə orqanizmdən xaric edir. Bununla yanaşı, antidot arterial təzyiqə demək olar ki, təsir göstərmir. Bu xüsusiyyət onu digər zülal əsaslı antidotlardan üstün edir, çünki digər antidotlar arterial təzyiqin kəskin artmasına səbəb ola bilər.

Tədqiqatın müəlliflərindən biri olan Mark Qledvin bildirib ki, "bu preparat potensial olaraq təcili yardım şöbəsində və ya hadisə yerində birbaşa tətbiq edilə bilən sürətli damardaxili vasitə ola bilər." Uğarlı qazın hemoglobinə oksigendən yüzlərlə dəfə güclü bağlanması onun toxumalardan oksigeni kənarlaşdıraraq həyati əhəmiyyətli qazın çatışmazlığına səbəb olur. Yeni antidot qaz molekullarını tutaraq hemoglobini azad edir və onun yenidən oksigen daşımasına imkan yaradır.

Alimlər hesab edirlər ki, gələcəkdə RcoM-HBD-CCC təkcə uğarlı qaz zəhərlənməsinə qarşı deyil, həm də ağır anemiya, qan itkisi və orqanların transplantasiyadan əvvəl qorunması kimi müalicələrdə komponent kimi istifadə edilə bilər. Bununla belə, preparatın insanlar üçün optimal dozajı və təhlükəsizliyini müəyyən etmək üçün əlavə tədqiqatların aparılması zəruridir.