Ulduz Reaktorunun İçinə Səyahət

Almaniyanın Greifsvald şəhərində yerləşən Wendelstein 7-X adlı nüvə sintezi reaktoru, gələcəyin enerji qaynağı ola biləcək bir texnologiyanı təmsil edir. Max Plank Plazma Fizikası İnstitutunda yerləşən bu reaktor, plazmanı günəşin nüvəsindəki temperaturdan daha yüksək dərəcələrə qədər qızdıraraq nüvə sintezini mümkün etməyə çalışır.

Nüvə Sintezinin Sirri

Nüvə sintezi, yüngül atomların – məsələn, hidrogenin – birləşərək daha ağır atomlara çevrildiyi və bu prosesdə böyük miqdarda enerji istehsal etdiyi təbii bir hadisədir. Günəş də bu üsulla öz işığını və istiliyini istehsal edir. Wendelstein 7-X reaktoru, bu prosesi yer şərtlərində həyata keçirmək üçün plazmanı 100 milyon dərəcə selsiyə qədər qızdırır və onu super-soyudulmuş maqnitlər vasitəsilə sabit saxlayır.

Texnologiyanın Sıradışı Dizaynı

Wendelstein 7-X reaktoru, "stellarator" adlanan xüsusi bir dizayna malikdir. Bu dizayn, plazmanın reaktor divarlarına toxunmadan sabit bir yolda hərəkət etməsini təmin edir. Təsəvvür edin ki, oyuncaq maşını bir yarış pistində sabit saxlamaq üçün döngələri incə bir şəkildə əymək lazımdır – stellaratorun maqnitləri də eyni işi görür. Bu texnologiya, digər nüvə sintezi reaktorlarından fərqli olaraq, plazmanı elektrik cərəyanı ilə deyil, maqnitlərin mürəkkəb burulğanları ilə idarə edir.

Rekordlar və Ümidlər

Wendelstein 7-X reaktoru, yaxınlarda 43 saniyə ərzində sabit və yüksək temperaturda plazmanı saxlamaqla rekord qırdı. Bu, sintez texnologiyasının tədricən inkişaf etdiyini göstərir. Reaktorun divarları, 8000 qrafit plitə və su ilə soyudulan paslanmayan polad panellərlə örtülüb, bu da plazmanın yaratdığı ekstremal istiliyi idarə etməyə kömək edir.

Gələcək Üçün Böyük Ümidlər

Hal-hazırda Wendelstein 7-X reaktoru istifadəyə yararlı enerji istehsal etməsə də, bu texnologiyanın inkişafı üçün mühüm bir addımdır. Layihədə iştirak edən fiziklər, yaxın gələcəkdə nüvə sintezindən istifadəyə yararlı enerji əldə etməyin mümkün olacağına inanırlar. Fizik Josefine Proll deyir: 'Son on ildə bu sahədə çox böyük irəliləyişlər əldə olunub. İndi bu texnologiyanın reallaşacağına daha çox inanıram.'

İnsanlıq Üçün Yeni Enerji Ümidləri

Bu texnologiyanın uğurla inkişaf etdirilməsi, insanlığın enerji problemlərini həll edə bilər. Təsəvvür edin ki, gələcəkdə elektrik şəbəkələrimiz limitsiz və ekoloji təmiz enerji ilə təmin oluna bilər. Bu, həm karbon emissiyalarını azaldar, həm də enerji təhlükəsizliyini təmin edər.

Paolo Verzone adlı fotoqrafın bu reaktorun içərisinə daxil olması isə həm texnologiyanın mürəkkəbliyinə, həm də onun insanlıq üçün nə qədər böyük bir əhəmiyyət daşıdığına işarədir. Verzone bu təcrübəni belə təsvir edir: 'Sanki bir katedralın müqəddəs məkanına daxil olursunuz. Einstein bu yeri görsəydi, yəqin ki, ağlayardı.'