Astronomlar 2021-ci ildə 2.2 milyard işıq ili uzaqlıqda baş vermiş SN2021yfj adlı supernova hadisəsini müşahidə edərək ulduzların daxili strukturuna dair yeni sübutlar əldə ediblər. Bu supernova, silisium, kükürd və argon kimi materiallarla zəngin idi və bu elementlər yalnız ulduzun nüvəsinə yaxın yerlərdə yaranır. Bu kəşf, ulduzların həyat dövrünü təsdiqləyən nəzəriyyələri dəstəkləyir və ulduzların ömrünün son mərhələsi haqqında anlayışlarımızı genişləndirir.

Şimal-Qərb Universitetindən astrofizik Stiv Şulze və onun rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu bu hadisəni ulduzların daxili strukturunun nəzəri olaraq təsvir edilən qatlı quruluşunu təsdiqləyən ilk birbaşa sübut kimi qiymətləndirir. "Bu hadisə, ulduzların necə inkişaf etdiyinə dair nəzəriyyələrimizin yetərsiz olduğunu göstərir. Kitablarımız tam olaraq səhv deyil, lakin təbiətin yaratdığı bütün prosesləri tam əhatə etmir," deyə Şulze qeyd edir.

Ulduzların ömrü nüvələrində baş verən nüvə birləşməsi ilə davam edir. Bu prosesdə hidrogen helium, helium karbon və daha ağır elementlərə çevrilir. Ulduzun ömrünün son mərhələsində isə dəmir elementinin formalaşması baş verir. Dəmirin birləşməsi enerji tələb etdiyi üçün ulduzun "ölüm zəngi" çalınır. Bu müddətdə ulduzun daxilindəki müxtəlif elementlər qatlar şəklində yerləşir: ən ağır elementlər mərkəzdə, ən yüngül olan hidrogen və helium isə xarici təbəqələrdə.

Supernovaların partlayışları zamanı astronomlar adətən daha yüngül elementlərin izlərini müşahidə edirlər. Lakin SN2021yfj hadisəsində daha ağır elementlərin üstünlük təşkil etməsi, son partlayışdan əvvəl ulduzun daha turbulent bir dövr keçirdiyini göstərir. Şulzenin sözlərinə görə, "Bu, bir ulduzun tamamilə 'sümüklərinə qədər soyulmuş' vəziyyətdə olduğunu ilk dəfə görməyimizdir. Bu, ulduzların necə qurulduğunu göstərir və ulduzların partlamadan əvvəl çoxlu material itirə biləcəyini sübut edir."

Tədqiqatçılar, bu ulduzun nüvəsinin yanacaq tükəndikdən sonra cazibə qüvvəsi altında sıxılaraq bir neçə partlayıcı hadisə ilə xarici materialını itirdiyini düşünürlər. Bu proses ulduzun kütləsinin çox hissəsini "soyub" və partlayış zamanı yayılan işıq, milyardlarla işıq ili uzaqlıqdan müşahidə edilib. Lakin bu nəzəriyyənin tam təsdiqlənməsi üçün daha çox məlumat tələb olunur.

Şimal-Qərb Universitetindən astrofizik Adam Miller qeyd edir ki, "Bu hadisənin necə baş verdiyinə dair bir nəzəriyyəmiz olsa da, tam əminliklə doğru olduğunu söyləyə bilmərik. Çünki hələ ki, yalnız bir nümunə tapmışıq. Bu ulduz, bu nadir supernovaları daha çox aşkar etməyin vacibliyini vurğulayır."

Araşdırma "Nature" jurnalında nəşr edilib.