Venusun buludlarında mikrobial həyatın mövcudluğu sualına cavab tapmaq üçün Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən yeni bir missiya planlaşdırılır. Son beş ildə alimlər, Yerdə yalnız bioloji fəaliyyət və sənaye prosesləri ilə istehsal olunan fosfin və ammonyak kimi iki potensial biomarkeri aşkar ediblər. Bu qazların Venusun atmosferində mövcudluğu məlum atmosfer və ya geoloji proseslərlə izah edilə bilmir.

Cardiff Universitetindən professor Ceyn Qrivs və onun komandası bu sirri araşdırmaq üçün yeni bir missiya konsepsiyası üzərində işləyirlər. Bu plan, fosfin, ammonyak və Venusunda olmamalı olan digər hidrogenlə zəngin qazları axtarmaq və xəritələmək məqsədini daşıyır. Missiya, 50 milyon avro (təxminən 59 milyon ABŞ dolları) büdcə ilə CubeSat ölçüsündə bir zond qurmağı və Avropa Kosmik Agentliyinin 2031-ci ildə planlaşdırılan EnVision missiyasına qoşulmağı nəzərdə tutur. VERVE (Venus Explorer for Reduced Vapors in the Environment) adlı bu zond Venusa çatdıqda ayrılaraq müstəqil tədqiqat aparacaq, EnVision isə planetin atmosferini, səthini və daxili strukturunu araşdıracaq.

Professor Qrivs bildirib ki, "Son məlumatlarımız Venusun yaşana bilən hissələrində ammonyakın mövcudluğunu göstərir. Hər iki qazın istehsalını izah edə bilən heç bir kimyəvi proses məlum deyil, buna görə də bu qazların mənbəyini müəyyənləşdirmək üçün ora getməliyik. Ümid edirik ki, qazların daha çox miqdarda və ya iz miqdarında olduğunu, onların mənbəyinin, məsələn, vulkan püskürmələri kimi planetin səthində olub-olmadığını və ya atmosferdə, ammonyakın buludlardakı turşuları neytrallaşdıran mikrobların istehsal edib-etmədiyini müəyyən edə biləcəyik."

Fosfin ilk dəfə 2020-ci ildə Venusun buludlarında aşkar edilmişdi, lakin bu tapıntı mübahisəli idi, çünki sonrakı müşahidələr bu kəşfi təkrarlaya bilməmişdi. Buna baxmayaraq, JCMT-Venus layihəsi çərçivəsində alimlər fosfinin gün-gecə dövrünə uyğun olaraq günəş işığı ilə məhv olduğunu aşkar ediblər. Bundan əlavə, qazın miqdarının zamanla və Venusun müxtəlif bölgələrində dəyişdiyi müəyyən edilib.

2024-cü ildə keçirilən Milli Astronomiya Konfransında ammonyakın Venusun atmosferində ola biləcəyi ehtimalı da irəli sürüldü. Yer kürəsində ammonyak əsasən bioloji fəaliyyət və sənaye prosesləri ilə istehsal olunur. Lakin Venusun atmosferində və ya geoloji proseslərində ammonyakın mövcudluğunu izah edə biləcək heç bir məlum mexanizm yoxdur.

Venusun səthində temperatur təxminən 450°C olsa da, 50 km yuxarıda temperatur 30°C-dən 70°C-yə qədər dəyişir və atmosfer təzyiqi Yer səthindəki atmosfer təzyiqinə bənzəyir. Bu şərtlərdə, "ekstremofil" mikrobların yaşaması mümkün ola bilər. Alimlər hesab edirlər ki, bu mikroblar, Venusun daha mülayim keçmişində yaranaraq, buludlarda mövcudluğunu qoruyub saxlaya bilərlər.

Bu suallara cavab tapmağın yeganə yolu, alimlərin fikrincə, Venusa bir zond göndərməkdir. Bu mövzuda yeni tədqiqatların nəticələri bu ilin sonlarında dərc olunacaq.