Vera C. Rubin Rəsədxanası, astronomlar tərəfindən göyün müşahidəsi üçün ideal hesab edilən Çilinin şimalında, And dağlarının ətəklərində yerləşir. Bu rəsədxananın əsas missiyası “bütün zamanların ən böyük astronomik filmi”ni yaratmaqdır. Bunun üçün hər gün minlərlə kosmik görüntü çəkərək, kainatın xəritəsini hazırlamaq məqsədi güdür.

Rəsədxana xüsusi dizayn edilmiş teleskop və dünyanın ən böyük avtomobil ölçüsündə rəqəmsal kamera ilə təchiz edilib. 23 iyun tarixində keçirilən ictimai tədbirdə, rəsədxananın mütəxəssisləri Rubin Rəsədxanasının ilk görüntülərini təqdim ediblər. Bu görüntülər, cəmi 10 saatdan bir az çox davam edən test müşahidələri zamanı çəkilib. 2025-ci ildə başlayacaq 10 illik missiya öncəsi bu testlər rəsədxananın imkanlarını nümayiş etdirir.

Ağ Evin Elm və Texnologiya Siyasəti Ofisinin direktoru Maykl Kratsios bu barədə açıqlamasında bildirib: “Rubin Rəsədxanası bizim gələcəyə yatırdığımız bir investisiyadır. Bu gün əldə edilən biliklər gələcəkdə övladlarımız üçün qürurla inşa edəcəkləri təməl olacaqdır.”

Rubin Rəsədxanası dünyaca məşhur astronom Vera Rubin adına adlandırılıb. Rubin, qaranlıq maddənin mövcudluğuna dair sübutlar tapması ilə tanınır. Rəsədxana, qarşıdakı 10 il ərzində Süd Yolu qalaktikası və onun hüdudlarından kənarda yerləşən cənub gecə səmasını müşahidə edərək məlumat toplayacaq. Əsas məqsəd Legacy Survey of Space and Time adlı layihəni həyata keçirməkdir. Bu layihə vasitəsilə hər bir neçə gecədən bir bütün səmanın görüntüləri çəkilərək, kainatın ultrageniş və ultra-yüksək dəqiqlikli zaman keçidi filmi yaradılacaq.

Hər gün minlərlə görüntü çəkərək, rəsədxana “bütün zamanların ən böyük astronomik filmi”ni yaradacaq. Rəsədxananın veb saytına görə, bu görüntülər zaman keçidi qeydləri kimi xidmət edəcək. Kamera ilə çəkilən hər bir görüntü 45 dolunay ölçüsündə bir sahəni əhatə edir.

Rubin Rəsədxanasının teleskopu ilə əvvəllər görünməmiş asteroidlər, partlayan supernova ulduzları və milyonlarla uzaq qalaktikalar kimi kosmik möcüzələr aşkarlanması gözlənilir. Milli Elm Fondu direktoru Brian Stone deyib: “Rubin Rəsədxanası, tarix boyunca bütün optik teleskoplardan daha çox məlumat toplayacaq. Bu möhtəşəm elmi obyekt vasitəsilə kainatın sirrlərini, o cümlədən qaranlıq maddə və qaranlıq enerjini araşdıracağıq.”

İlk dəfə yayımlanan görüntülər arasında “kosmik xəzinə sandığı” adı verilən bir fotoşəkil var. Bu görüntü, Dünya planetindən təxminən 55 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşən Virgo Qalaktika Küməsinin cənub bölgəsini əks etdirir. Süd Yolu qalaktikamızda parlayan mavi və qırmızı ulduzlar, yaxınlıqdakı mavi spiral qalaktikalar və uzaq qırmızı qalaktika qrupları da görüntülərdə görünür. Ümumilikdə, bu görüntüdə təxminən 10 milyon qalaktika əks olunub. Rubin Rəsədxanasının qarşıdakı on ildə müşahidə edəcəyi təxminən 20 milyard qalaktikanın yalnız 0.05%-ni təşkil edir.

Digər görüntülər arasında Süd Yolu qalaktikasında yerləşən Trifid və Lagoon dumanlıqlarının mozaikası var. Bu ulduz əmələ gəlmə bölgələri, toz və qazdan ibarət buludları xatırladır və Yer planetindən minlərlə işıq ili uzaqda yerləşir. Trifid Dumanlığı, Messier 20 olaraq da tanınır və təxminən 5,000 işıq ili uzaqlıqdadır. Lagoon Dumanlığı, Messier 8 olaraq adlandırılır və təxminən 4,000 işıq ili uzaqda parlayan ulduz əmələ gətirən bir bölgədir.

Rubin Rəsədxanası Virgo Qalaktika Küməsinə daha detallı nəzər yetirib. Görüntülərdən birində iki diqqətəlayiq spiral qalaktika və saysız-hesabsız uzaq ulduzlar görünür. Digər bir görüntüdə isə Süd Yolu qalaktikamızdan parlayan ulduzlar ön planda, uzaq qırmızı qalaktikalar isə fonu təşkil edir.